Czy my się znamy?

Dlaczego czujesz się nie na miejscu, mimo że wszystko robisz dobrze? Czemu nie wierzę, że zasłużyłem na sukces? Dlaczego pochwała wzbudza lęk, a nie radość? W tym odcinku przyglądam się syndromowi oszusta – nie od strony poradnikowej, ale "od środka" -  przez soczewkę psychoanalizy. Co dzieje się w psychice, gdy sukces nie przynosi satysfakcji, tylko niepokój? Skąd bierze się przekonanie, że tylko „udajemy” kompetencję? Jaką rolę odgrywa wewnętrzny sędzia, spojrzenie innych ludzi, niszczące superego? Opowiadam o lęku przed byciem widzianym, o rodzicielskich projekcjach, o niemowlęciu, które chce mieć nie mleko, lecz całą pierś. Jest też o Freudzie, który nie potrafił cieszyć się podróżą do Aten – i o "Utalentowanym Panu Ripleyu", który nie chciał być kochany, lecz chciał się dosłownie stać innym człowiekiem.

W tym odcinku przyglądam się zjawisku, które dotyczy niemal każdego z nas – scrollingowi. Czym jest umysł scrollujący i algorytmiczne self? Jak zmienia się nasze myślenie i przeżywanie świata w epoce nieustannego bodźcowania? Z pomocą McLuhana, Han’a, Virno i Baudrillarda zastanawiam się: – czy przestaliśmy myśleć, a zaczęliśmy tylko reagować? – co robi z nami nadmiar informacji i brak ciszy? – czy scrollowanie to nowoczesna forma obrony przed samotnością i pustką? – jak przekształca się nieświadomość w epoce cyfrowej? Rozmawiam też o funkcji alfa Biona, informacyjnym „obrzęku mózgu”,  kapitalizmie afektywnym i  jaźni tworzonej przez algorytmy. Ten odcinek to zaproszenie do refleksji – zanim znów sięgniemy po ekran.

W odcinku rozmawiam z Karoliną Pniewską, psycholożką, socjolożką i psychoterapeutką psychoanalityczną specjalizującą się w psychoanalitycznej terapii par i rodzin. Razem przyglądamy się złożonej dynamice związków – dlaczego dwoje ludzi, których łączy miłość, z czasem może stać się sobie obojętnymi albo wręcz wrogami? Co kieruje naszymi wyborami partnerów? Jakie nieświadome procesy wpływają na powtarzanie tych samych schematów w relacjach? Co to oznacza w praktyce terapeutycznej, jeżeli pacjentem jest para, a nie jednostka? Czy istnieją uniwersalne mechanizmy, które rządzą dynamiką miłości? I jak dalece jesteśmy zdeterminowani przez naszą nieświadomość? W rozmowie zapowiadamy również Konferencję Pracując Psychoanalitycznie z Parami: „Miłość – zniekształca czy przekształca?”, która odbędzie się 25–26 kwietnia 2025 r. w Warszawie.

Czy Twój wewnętrzny opiniujący głos bardziej przypomina wspierającego mentora czy bezlitosnego urzędnika? W tym odcinku przyjrzymy się superego – psychicznemu strażnikowi norm i zakazów, który może stać się tyranem. Psychoanaliza widzi w biurokracji nie tylko system organizacyjny, ale i strukturę psychiczną, która reguluje, kontroluje i ogranicza. Czy perfekcjonizm to narzędzie rozwoju, czy biurokratyczna obsesja umysłu? Co dzieje się, gdy normy stają się tak sztywne, że zabijają spontaniczność i radość? Wyruszamy w podróż śladami bohatera powieści Franza Kafki, Josefa K. i tych, którzy – choć pozornie wolni – są więźniami własnych, nieustających powinności.Posłuchaj i sprawdź, czy Twoje  superego służy Ci pomocą, czy zamienia życie w absurdalny proces wypełniania reguł bez sensu i końca.

Trzy tytułowe tematy pojawiły się w mniej wiecej jednym czasie przy okazji innych spraw, którymi miałem okazję zajmować się ostatnio. Do podjęcia tematu trywialności i trywializacji życia zainspirował mnie szwedzki reżyser, Roy Andersson, hasło "nadproduktywność" pojawiło się przy okazji prośby o skomentowanie artykułu do miesięcznika "Vogue", a zdolność do bycia samemu, termin wprowadzony przez brytyjskiego psychoanalityka, Donalda Winnicotta, wypłynął przy okazji audycji Radia Łódź o wolności osobistej i wolności w związkach. O treściach i znaczeniach zawartych pod tymi  hasłami o powiązaniach miedzy nimi usłyszycie w tym odcinku podcastu "Czy my się znamy".