Democratie in uitvoering

Volgende maand verschijnt 'Je bent niet de baas, maar je moet er wel iets mee' Het nieuwe boek dat ik schreef met Nico Groen. In deze bonusaflevering het eerste hoofdstuk van het luisterboek. Bestel het op https://verhaalmetimpact.nl/boek/je-bent-niet-de-baas-maar-je-moet-er-wel-iets-mee/ [https://verhaalmetimpact.nl/boek/je-bent-niet-de-baas-maar-je-moet-er-wel-iets-mee/] of bij de boekhandel op de hoek. Papier, e-boek en luisterboek verschijnen op 3 juli. Tot 2 juli kost het boek 20 euro ipv 22,50. ----------- Een opgewekte kijk op de chaos. Of je nu in een buurt, een bedrijf of een maatschappelijke organisatie werkt: overal zie je hoe de manier waarop we de boel organiseren, mensen van elkaar losmaakt, terwijl organisaties juist bedoeld waren om ons te verbinden. Toch blijven we organisaties overschatten. Net zoals we de markt en de overheid overschatten. En bazen. (Maar we hoeven ze niet weg te doen.) Ondertussen ónderschatten we onszelf en wat we voor elkaar kunnen krijgen. We zijn meer dan individuen met een mening en een pinpas. We zijn een gemeenschap met producerend en handelend vermogen. Kijk maar om je heen. Dit boek is geschreven voor vrije mensen die de maatschappelijke balans willen herstellen. Het gaat over leiderschap en ondernemerschap als onderdeel van het systeem. Over beheermodellen in plaats van verdienmodellen. En over ontspannen sturen in onze complexe wereld. Het laat zien hoe verandering werkt – niet door te wachten op ‘de baas’, maar door zelf positie te kiezen. Niet door nieuwe structuren op te tuigen, maar door bestaande systemen beter te laten werken. Verwacht geen handleiding of stappenplan. Dit is een helpend boek over hoe we het gemeenschappelijke organiseren, maar zonder te veel how-to’s. Voor iedereen die niet langer wil wachten tot een ander het oplost. -- Het luisterboek klinkt zo mooi dankzij Hugo Zwarts van Alankara Productions [http://www.alankara.nl]

Vandaag praat ik opnieuw met journalist en schrijver Floor Milikowski [http://www.floormilikowski.com]. We spraken elkaar eerder in december 2021 [https://app.springcast.fm/16378/lof-der-onaangepastheid-met-floor-milikowski-over-staat-markt-en-gemeenschap-en-hoe-je-de-moed-erin-houdt] – toen al over thema’s die ons beiden aan het hart gaan: gemeenschap, zeggenschap, markt en staat. (Aflevering 19 was dat.) Aanleiding is Floor’s nieuwe boek 'Contouren van een nieuw land [https://athenaeumscheltema.nl/a/floor-milikowski/contouren-van-een-nieuw-land/501620783#paperback-9789045048802]'. Een reisverslag door het Nederland van morgen. Ze bezoekt plekken waar mensen – boeren, ontwerpers, bewoners, ondernemers – werken aan een leefbare toekomst. Niet door grote visies van bovenaf, maar door lokaal te handelen, vaak tegen de logica van gevestigde systemen in. Ze laat zien hoe de grote transities van onze tijd – op het gebied van energie, landschap, wonen, bestuur en zorg – al in het klein gestalte krijgen. Tegelijk is haar boek een uitnodiging om ons voorstellingsvermogen in te zetten: wat als we onze omgeving opnieuw vormgeven met welzijn, natuur en gemeenschap als uitgangspunt? Ook ik zelf heb een nieuw boek in aantocht. 'Je bent niet de baas, maar je moet er wel iets mee' [https://verhaalmetimpact.nl/boek/je-bent-niet-de-baas-maar-je-moet-er-wel-iets-mee/], dat ik schreef met Nico Groen, gaat het over hetzelfde soort bewegingen: mensen die hun positie kiezen, verantwoordelijkheid nemen, en iets doen – ook als ze formeel niet de baas zijn. De ondertitel is dan ook: het gemeenschappelijke organiseren. Ik las alvast het boek van Floor, zij had een sneak preview van mijn boek.   We gaan erover in gesprek! De genoemde boeken * Floor Milikowksi, Contouren van een nieuw land [https://www.floormilikowski.com/boeken.html],  ISBN 9789045048802 * Marije van den Berg en Nico Groen, Je bent niet de baas, maar je moet er wel iets mee - Het gemeenschappelijke organiseren [https://verhaalmetimpact.nl/boek/je-bent-niet-de-baas-maar-je-moet-er-wel-iets-mee/] ISBN 9789493451018 (Eboek en luisterboek volgen ook nog) * Simon Franke en Wouter Veldhuis, Verkenning van de rechtvaardige stad, Stedenbouw en de economisering van de ruimte [https://valiz.nl/publicaties/verkenning-van-de-rechtvaardige-stad] (de pdf is gratis te downloaden)

"Het is bijna goed en het moet fundamenteel anders." Patrick van der Hijden is een ervaren procesbegeleider die in talloze contexten werkt aan het versterken van gesprekken, ontmoetingen en democratische processen. Zijn motto: "Het is bijna goed en het moet fundamenteel anders" - een paradox die de kern raakt van democratisch samenleven. In deze aflevering duiken we diep in de wereld van gesprekken, besluitvorming en democratische verantwoordelijkheid. Patrick vertelt hoe hij tot zijn motto kwam via een toneelmaakster die ontdekte dat ze, om de laatste stap te maken, weer helemaal opnieuw moest beginnen. We onderzoeken de spanning tussen het verlangen naar perfectie en de waarde van doormodderen - dat 'altijd nieuwe gedoe' dat de essentie van democratie is. We bespreken hoe machtige groepen en partijen voordeel hebben bij mensen die niet met elkaar praten, hoe rituelen en ontmoetingen in onze samenleving verdwijnen, en wat dat betekent voor onze democratie. Patrick deelt zijn scepsis over "het goede gesprek" als oplossing, maar pleit hartstochtelijk voor de kracht van echte ontmoetingen waarin mensen elkaar daadwerkelijk kunnen zien en horen. Ook gaan we in op politieke partijen als belangrijke opleidingsinstituten, de pijnlijke afwezigheid van verantwoordingsbereidheid bij sommige politici, en het belang van doormodderen als kernwaarde in democratische processen. Luister mee naar een gesprek dat je aan het denken zet over jouw eigen rol in de democratie en over de waarde van het organiseren van ontmoeting en tegenspraak.  -- Ook dit keer natuurlijk met de rubriek 'Alles wat je altijd al wilde weten over het staatsrecht, but were afraid to ask' met Thorbecke-hoogleraar Geerten Boogaard. Dit keer stelt de gast de vraag: 'Hoe is de rol en de bescherming van mensen die niet mogen stemmen, zoals nieuwkomers en ongedocumenteerden? Zoals het nu gaat, met dit kabinet, maar feitelijk ook al daarvoor, lijkt het alsof de staat kan doen wat ze wil met deze mensen, maar hoe zijn die rechten eigenlijk gewaarborgd, hoe zijn ze het best te verdedigen, en zijn die waarborgen eigenlijk niet te zwak?'

“We hebben ooit gedacht dat een soort blauwdruk konden maken voor hoe het moest. Dat was een enorme blunder.” Thijs van Mierlo is bijna twintig jaar verbonden aan LSA Bewoners [http://www.lsabewoners.nl], de vereniging van bewonersinitiatieven die werkt vanuit een eenvoudige maar revolutionaire gedachte: Alles is er al. Hij zwaait binnenkort af, dus we kijken terug en vooruit. Een gesprek over gemeenschapskracht voor deze tijden. Hoe gemeenschappen de samenleving van vandaag vormgeven en hoe de staat zich daartoe verhoudt. Want gemeenschapskracht is niet nieuw, maar wel altijd anders. De oplossingen voor de grootste vraagstukken – wonen, energie, zorg, samenleven – zitten in de gemeenschappen zelf. Niet in beleidsnota’s, niet in instituten, maar in wat mensen onderling voor elkaar kunnen betekenen. LSA werkt aan sterke gemeenschappen, ondersteunt bewonersinitiatieven en laat zien hoe het anders kan: niet top-down of bottom-up, maar gemeenschapsgericht. Na al die jaren neemt Thijs afscheid van LSA, en met hem blik ik terug: hoe is gemeenschapskracht veranderd in de afgelopen twintig jaar? Wat hebben we geleerd over wat werkt? En vooral: wat ligt er nu op ons bord? Over de opkomst van een nieuw maatschappelijk middenveld, over de firma Ophef die in één klap twintig jaar opbouwwerk kan vernietigen, over bewoners die het wiel opnieuw uitvinden omdat de overheid niet overstag gaat. Maar ook: over hoe bewonersinitiatieven niet de kers op de taart zijn, maar de basis voor een samenleving waarin we naar elkaar omkijken. Over hoe gemeenschappen niet alleen problemen oplossen, maar ook lol en betekenis geven. Over hoe we de standaard kunnen kantelen: van “leuk als extra” naar “zo werkt het gewoon”. Thijs mag dan vertrekken bij LSA, maar zijn missie stopt niet. Want, zoals hij zelf zegt: “We weten wat werkt. Dus laten we het zo snel mogelijk overal gaan doen.” Luister mee naar een gesprek over beweging, verandering en de toekomst van gemeenschapskracht. -- En ook dit keer natuurlijk de rubriek 'Alles wat je altijd al wilde weten over het staatsrecht, but were afraid to ask' met Geerten Boogaard. Met dit keer de vraag: hoe zit het eigenlijk met de eisen die de staat mag stellen aan vrije mensen in gemeenschappen? --

Arme mensen leven korter en zijn vaker ziek, en dat is niet hun eigen schuld. Dit kan anders. We weten al tientallen jaren dat er een grote samenhang is tussen gebrekkige bestaanszekerheid en ongezondheid. Bij mensen met geldproblemen en in onzekerheid over werk, wonen en welzijn, stapelen zich vaak andere problemen op. Zo zijn mensen in zo'n slechte situatie drie keer zo vaak depressief. Het omgekeerde is even zo waar. Niemand zo arm en bestaans-onzeker als chronisch zieken en mensen met een beperking. Toch pakken we het voorkomen van gezondheidsproblemen meestal alleen maar aan vanuit de context van zorg en gezondheid, zonder de achterliggende factoren als leefomstandigheden, bestaanszekerheid en sociale uitsluiting aandacht te geven. Dat moet en kan anders, vinden Anna Hiemstra en Ruud Dorenbos. Ik ga met ze in gesprek over een essay dat ze daarover schreven, met de heldere titel "Zonder bestaanszekerheid geen gezondheid" [https://www.gezondin.nu/kennisbank/zonder-bestaanszekerheid-geen-gezondheid/].  Anna werkt bij Pharos, Expertisecentrum Gezondheidsverschillen, en weet alleen over gezondheidsverschillen. Ruud werkt bij Platform 31, Kenniscentrum voor Stad en Regio, en onderzoekt bestaanszekerheid. Samen werken ze al tien jaar aan het programma GezondIn [http://www.gezondin.nl], waarmee ze gemeenten ondersteunen in een lokale aanpak van gezondheidsverschillen. **  En ook dit keer natuurlijk de rubriek 'Alles wat je altijd al wilde weten over het staatsrecht, but were afraid to ask' met Geerten Boogaard. Met dit keer de vraag: waar staat eigenlijk dat gemeenten geen 'inkomenspolitiek' mogen bedrijven? ** Sluit je aan! * Sluit je aan op 25 november. Ga naar www.deltaplangezondheidsverschillen.nl [www.deltaplangezondheidsverschillen.nl]. Dat is de beweging van Pharos om gezondheidsverschillen te verkleinen, juist ook in samenwerking met mensen buiten het sociaal en medisch domein. Pharos neemt het initiatief om mensen en organisaties samen te brengen en een landelijke beweging te starten om gezondheidsverschillen te verkleinen. Op 25 november starten we met een Open Space-bijeenkomst waarin we vertegenwoordiging uit al deze domeinen en de mensen om wie het werkelijk gaat, samenbrengen. Met als doel domeinoverstijgende initiatieven te laten ontstaan.  * Leerkringen. Werk je zelf bij een gemeente? Of bij een lokale partner die werkt aan bestaanszekerheid of gezondheid? Meld je dan aan ook voor de leerkringen rondom Bestaanszekerheid en Gezondheid die vanaf november van start gaan [https://www.gezondin.nu/nieuws/aankondiging-leerkring-bestaanszekerheid-gezondheid/]. Meer achtergrondinformatie * Het essay van Anna en Ruud: "Zonder bestaanszekerheid geen gezondheid. Vier onmisbare adviezen voor een samenhangende aanpak van bestaanszekerheid én gezondheid" [https://www.gezondin.nu/kennisbank/zonder-bestaanszekerheid-geen-gezondheid/] * In Gezondheidsverschillen duurzaam aanpakken [https://www.pharos.nl/gezondheidsverschillen-duurzaam-aanpakken/] staat de visie op het verkleinen van gezondheidsverschillen met daarin  de voornaamste oorzaken en mechanismen die ervoor zorgen dat gezondheidsverschillen zo hardnekkig zijn. De negen principes voor de aanpak van gezondheidsverschillen geven richting om het beter te doen. De informatie is onderbouwd met wetenschappelijke kennis en praktijkervaring uit binnen- en buitenland. * Rapport ‘Leven met ongezonde stress [https://www.pharos.nl/kennisbank/leven-met-ongezonde-stress/]’ Met achtergrond informatie over de samenhang tussen gezondheid en geldzorgen. Met praktische tips voor het uitvoerend veld. * Rapport ‘Experimenten regelluwe bijstand en basisbanen handvatten voor gemeenten [file:///C:/Users/A.Hiemstra/Documents/Werk%20Pharos/:%20https:/www.gezondin.nu/kennisbank/experimenten-regelluwe-bijstand-en-basisbanen-handvatten-voor-gemeenten/]’ Met een verdiepende analyse op twee experimenten in de bijstand die tevens veelbelovend zijn voor de gezondheid van mensen. * Succesvol combineren van armoede- en gezondheidsbeleid [https://www.pharos.nl/kennisbank/succesvol-combineren-van-armoede-en-gezondheidsbeleid-gesprekstool-voor-gemeenten/] Gesprekstool voor gemeenten om domeinoverstijgend beleid te formuleren. * Themadocument Armoede, schulden en gezondheid [https://www.gezondin.nu/kennisbank/armoede-schulden-en-gezondheid/]. Armoede en gezondheid zijn sterk met elkaar verbonden. De stress die armoede veroorzaakt, is slecht voor je gezondheid. Hierin lees je hoe  je de brug  slaat tussen armoede, schulden en gezondheid in jouw gemeente.