De Open Monumentendag podcast

werd De Vereeniging in opdracht van de Nederlandse Protestantenbond ontworpen door architect Abraham Salm. In eerste instantie diende het voor diensten van genootschappen die zelf niet over een kerk beschikten. Het was eigenlijk een soort kerkenverzamelgebouw. Maar het ledenaantal van de genootschappen groeide zo hard, dat ze eigen kerken gingen neerzetten. Langzaam namen de Vrijmetselaren het gebouw over. Anno 2024 huisvest het drie Vrijmetselaarsloges. We praten met vrijmetselaren Nico Franken, tevens beheerder van het gebouw, en Henk Mreien, die het boekje Vrijmetselaren in Het Gooi scheef. We hebben het over de geschiedenis van het pand, de verschillende functies die het gehad heeft en de bijzondere bouwstijl. Maar we willen nu toch ook wel eens eindelijk ingewijd worden in de Vrijmetselarij zelf. Wat bespreken ze zoal in het inwendige van De Vereeniging en wat betekenen vrijmetselaren voor de maatschappij? Ook Peter van der Ploeg, lid van de Historische Kring Laren, komt aan het woord. Hij doet onderzoek naar en publiceert over de Oriëntalistische Larense schilder en Vrijmetselaar August Le Gras, (1864-1915. Le Gras, is zijn stellige mening, in een zwaar onderschatte schilder die veel meer bekendheid verdient. Aan het eind van de podcast hoor je een heel klein stukje muziek van het trio Harmen Fraanje, dat hier op 13 september 2024 in de avond optreedt.

We stappen een andere wereld binnen. Weg van Jan Patat en Turkish Street Food. Gids Norman Vervat en plaatsvervangend Stationsmanager Mauro Net leiden ons terug naar 1893. Dit is het Koninklijk Paviljoen, de wachtkamers waar de Koninklijke familie op de Koninklijke Trein wachtte of gasten ontving die per spoor in Den Haag aankwamen. Het ziet er hier nog precies zo uit als bij de opening, waarbij Koningin-Regentes Emma en de 13-jarige Prinses Wilhelmina aanwezig waren. Emma noemde het paviljoen bij die gelegenheid “een sieraad voor de stad.” We bewonderen de Vorstenspiegels, mogen even plaatsnemen op de Louis XVI-stoelen en voeren de Balkonscène op. We trekken een Koninklijk toilet door en voelen, tot in het diepst van onze vezels hoe prinsheerlijk het is om in stijl te wachten. Met dank aan Artifex, de organisatie die mensen in beweging brengt. Dat doet ze bijvoorbeeld met de Culturele Agenda, die vraag en aanbod in het culturele landschap verbindt. Kijk op www.cultureleagenda.nl Alle informatie over de te bezoeken monumenten tijdens de Open Monumentendagen op 14 en 15 september vind je op www.openmonumentendag.nl

We bezoeken de zogenaamde Kathedraal, het hoofdzendgebouw van Radio Kootwijk, midden op de Veluwe, dat als een sfinx oprijst uit een enorme zandverstuiving. Het staat op een terrein van 450 hectare. Hier werden van 1923 tot eind 1998 de telegraaf- en later telefoonverbindingen met de Rijksdelen overzee en de rest van de wereld gelegd, eerst op de lange maar al heel snel op de korte golf. We praten met gids Thijmen Laan en René de Graaf van Staatsbosbeheer over de bijzondere architectuur van het gebouw, de ontwikkelingen in de radiotechniek en het dorp Radio Kootwijk, waar werknemers van het radiostation met hun gezinnen woonden. In de zendzaal, op de eerste verdieping, waar het vroeger een ongelofelijk lawaai was, heerst nu rust. De akoestiek is er prachtig, die is speciaal voor de opnames van een film aangepast. Het is een ideale locatie voor concerten, die vinden er dan ook af en toe plaats. De zendkathedraal is tijdens de Open Monumentendagen op 14 en 15 september te bezichtigen. Aan het eind van de podcast beklimmen we ede toren en we sluiten af met de klassieker Hallo Bandoeng van Willy Derby, die alles te maken heeft met deze geweldige plek. Alle info over de te bezoeken monumenten vind je op www.openmonumentendag.nl

In het Gelderse Rekken staat een katholieke kerk, de Kerk op het Kip, gewijd aan de Martelaren van Gorcum. Hij is niet meer in gebruik voor diensten. Wat moet ermee gebeuren? Woningbouw, gepleegd door een anonieme projectontwikkelaar? Geen sprake van. De Rekkenaren houden de kerk, de kroeg die ernaast staat en het bijbehorende winkeltje liever in eigen hand. Ze gaan er een ontmoetingscentrum voor het dorp en een gastvrij oord voor pelgrims van maken, gecombineerd met een klein aantal woningen. Het project moet zichzelf kunnen bedruipen en de kroeg, die moet weer open. We spreken met Ben Hasselo, Toon Tankink, Jos Scholten van der Mast en met Ria Kerkemeijer, weduwe van de kroegbaas, die momenteel in haar eigen café woont tot haar nieuwe huis klaar is. Harry Kers van het Restauratiefonds is er ook. Dit project, vindt hij, is een schoolvoorbeeld van hoe je een nieuwe functie kunt geven aan een monument. Het Restauratiefonds ondersteunt het dan ook van ganser harte. Informatie over alle op 14 en 15 september te bezoeken monumenten vind je op www.openmonumentendag.nl

Op 10 september 2023, tijdens het Open Monumentenweekend, bezoeken we Hotel De Wereld. Dit iconische hotel, waarin op 5 mei 1945 de capitulatie van de Duitsers werd bekrachtigd, zit vol immaterieel erfgoed. Jelle de Gruyter, rondleider en voorzitter van Stichting Hotel De Wereld, neemt ons mee. We bezoeken de capitulatiezaal, die nog precies zo is ingericht als in 1945. Dan spreken we over de zeventien kamers van het hotel die allemaal anders zijn ingericht. Elke kamer heeft een belangrijke vrijheidsstrijder als onderwerp. Dat gaat van Malala tot Chief Seattle en van Nelson Mandela tot Astrid Lindgren. We nemen een kijkje in de Martin Luther Kingkamer. "I have dream", schalt daar uit een speaker in de badkamer. Wat zou die kamer kosten, met diner en ontbijt? We eindigen met een biertje en bitterballen op het terras, waar Jelle ons plannen uit de doeken doet voor Het Wageningse Vrijheidskwartier.