Kiwal taariindi

E ndee jantoore sakkitiinde e calsalol men peewtungol e moƴƴinde mahanteeri. Kaalaten ko e holno leydi heɓiratee, gila e leydi mahateendi hoɗorde haa e ndemateendi. Teskaama gila e gure dowri ndi haa e gure teeru mawɗe ɗee, leydi ina heewi addude caɗeele e kareeli kaɓɓodiiɗi. Ko ɓuri saabaade ɗum noon ko ŋakkeende heɓugol kaayitaaji timmuɗi keptinaaɗi to laamu. E oo taskaraam, maa en paam caɗeele kaɓɓodiiɗe e leydi e nder Senegal.

Tummbondiral aduniyankeewal, Kop16 fuɗɗiima gila ñannde 21 nduu lewru 10ɓuru to Kali e nder Kolombiya. Ngal gasata ko aset 1 lewru 11ɓuru. Hikka noon, toɓɓere ndee jonnde heerori ko ko wi’etee e fransiire "Biodiversité" reenugol noonanteeri puɗi e kulle. Paandaale ngal tummbondiral ko waɗde feere haa leyɗe winndere ndee fof, ɗoftoo podooje majje kadi tabintina kisal e goodal puɗi e kulle. Ina jeyaa e majje kadi wallugol no leyɗe ɓurɗe hatojinde ɗee keɓa kaalisi. Hannde e nder yewtere men Kiwal Taariindi, en kaalat holno noonanteeri kulle e puɗi ndeenirtee. En mbismoto haralleeɓe e oo fannu.

E e oo ɗo taskaram en yewtay ko faati e battane mbayliigu weeyo e demal. Heewɓe e yimɓe hoɗuɓe e Afrik banŋe worgo sahara na wondi e caɗeele weeyo sabu golleeji maɓɓe fof ko e ndema tuugnii. Holko tigi mbayliigu weeyo waawi battinde e demal ? Ko woni ɗen caɗeele ? Ko fotti wonude dabereeji ɗin ? Ngam yewtude e dow ɗee toɓɓe en bismoto Dokteer Alaaji Sanusi Bah, Ingeñioorjo e wiɗtotooɗo e banŋe ndema. Kono ko addii en heɗoto gooto e remooɓe Malinaaɓe ngam o anndina en ko mbayliigu weeyo addanimo e caɗeele. Ka joofingol en bismoto Delle Tudakku ardiiɗo kawtal pelle renndingal rewɓe remooɓe to Benin.

E e oo ɗoo taskaram en yewtay ko faati e battane hakkile tafaaɗe no wi’ee fransiire e dow taariindi ndii. Holko woni hakkile tafaaɗe ? Hol ngartam ɗum waawi addande taariindi ndii ? Hol caɗeele IA (intelligence artificielle) wondani taariindi ndii? Ngam yewtude e dow ɗee toɓɓe en bismoto Alfa Umaar BAH hertorɗo to baŋŋe taariindi e Kadiatou Kante hertorɗo kala ko yowitii e karalaaji kessi. Kono ko addii en heɗoto Mohamed Jang Jallo ñeeñuɗo to baŋŋe hakkile tafaaɗe e "digital"

Wano woowiri non maayɗe lewru kala e oo ɗo taskaram en yewtay ko faati e darnde rewɓe afriknaaɓe ko yowitii e mbayliigu weeyo. Hannde en tottay konngol rewɓe Senegaalnaaɓe daraniiɓe taariindi. Ko foti wonde darnde maɓɓe e nder pelle ɗe ɓe tawaa e mum ɗen? Holɗe e pehe woɓɓe e maɓɓe woni e ƴettude ngam haɓude mbayliigu weeyo? Ngam yewtude e dow ɗee toɓɓe en bismoto Mariyaama Haaruuna BAH ardiiɗo raajo ngaynaaka Fm to Senegaal. Kono ko addii em heɗoto miijo Aminata Datt daraniiɗo taarindi e nder Senegaal ardiiɗo fedde nde wonaa laamluyankoore wieteende Espaas Vert. Ka joofingol en bismoto Kajaa BA hertorɗo to banŋe taariindi e wiɗtotooɗo ka ɗuɗal toowngal ngal Gaston Berger Saint-Louis