Netspar Podcast Pensioen & Wetenschap

De cijfers liegen er niet om. Een substantiële groep Nederlanders – ongeveer één op de vijf – vermijdt actief pensioeninformatie. Zij nemen een actieve beslissing om deze informatie te vermijden, op dezelfde manier als bijvoorbeeld zorgmijders: mensen die eigenlijk naar de dokter zouden moeten gaan, maar dit nalaten. Kène Henkens is hoofd van een onderzoeksgroep op het gebied van werk en pensioen bij het NIDI en hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij deed samen met zijn collega Harry van Dalen onderzoek naar wie pensioeninformatie vermijdt. Uit hun onderzoek komen drie factoren naar voren die de kans op het vermijden van pensioeninformatie vergroten: zorgen hebben over je pensioen, problemen hebben met het begrijpen van alle complexiteit rondom pensioen en weinig vertrouwen hebben in de pensioensector. Kan er iets worden gedaan aan de oorzaken van dit probleem en is beleid hierop mogelijk? Gespreksleider Saskia ter Ellen gaat hierover in gesprek met Kène Henkens en Corine Schep, productmanager pensioen bij a.s.r. Schep geeft aan dat het voor de pensioensector belangrijk is dat hier aandacht voor is. Er wordt veel van de sector verwacht, onder andere op het gebied van keuzebegeleiding van deelnemers. Welke rol kunnen werkgevers spelen in het bereiken van mensen die pensioeninformatie vermijden? En waarom is het belangrijk dat de default van pensioenproducten goed ingericht is? Schep en Henkens hebben het over de mogelijkheden en onmogelijkheden en het belang van benoemen dat dit iets is om over na te denken. Verder lezen * Netspar Industry Paper: Wie vermijdt pensioeninformatie? Het belang van financiële vaardigheden, vertrouwen en pensioenzorgen [https://www.netspar.nl/kennisplein/wie-vermijdt-pensioeninformatie-het-belang-van-financiele-vaardigheden-vertrouwen-en-pensioenzorgen/] van Harry van Dalen en Kène Henkens * Website van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut [https://nidi.nl/nl/]  (NIDI), dat is aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) en geaffilieerd met de Rijksuniversiteit Groningen

Netspar bestaat op 1 april 2025 twintig jaar. Tijdens het Jubileumcongres Pensioen & Wetenschap in Den Haag hebben we een bijzondere aflevering opgenomen van onze podcast. In deze jubileumpodcast gaat gespreksleider Saskia ter Ellen, directeur kennisdeling bij Netspar, in gesprek met de vier keynotesprekers van het congres. Ze bieden vier verschillende perspectieven op de toekomst van pensioen. De volgende keynotesprekers en perspectieven komen aan bod: Petra Hielkema: Europese uitdagingen “De uitdaging in Europa is het pensioengat. 20 procent van de Europeanen heeft het risico dat ze in armoede gaan leven tijdens hun pensioen. In een welvarend deel van de wereld als de EU is dat veel te veel.” Petra Hielkema is voorzitter van EIOPA, de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioen. Prof. John G. Lynch, jr.: interacties tussen systeem en individu “Het argument voor systeemverandering is dat je grotere effecten hebt op het sociale welzijn door niet op het individu te rekenen om zijn of haar eigen problemen op te lossen.” Prof. John G. Lynch, jr. is Distinguished Professor aan de Universiteit van Colorado en oprichter van het Center for Research on Consumer Financial Decision Making. Prof. mr. Lokke Moerel: technologische weerbaarheid “Inmiddels is het zo dat je niet alleen je informatie moet beveiligen, maar ook al je systemen en netwerken. En ook dat je als pensioenfonds ‘resilient’, dus weerbaar moet zijn. Dat gaat veel verder dan ICT-beveiliging.” Prof. mr. Lokke Moerel is senior of counsel bij Morrison & Foerster en hoogleraar Global ICT aan Tilburg University. Prof. dr. Kim Putters: solidariteit en collectiviteit, nu en in de toekomst “Een stevige en sterke economische basis is belangrijk voor al onze collectieve voorzieningen en zeker ook voor pensioen.” Kim Putters is voorzitter van de Sociaal-Economische Raad en universiteitshoogleraar Brede Welvaart aan Tilburg University. Verder lezen * Lees het algemene verslag [https://www.netspar.nl/nieuws/netspar-jubileumcongres-pensioen-wetenschap-een-verjaardag-met-een-koninklijk-karakter/] van het Jubileumcongres Pensioen & Wetenschap en het verslag van de rondetafelgesprekken [https://www.netspar.nl/nieuws/verslag-van-de-rondetafelgesprekken-met-koningin-maxima/] met Koningin Máxima.

Het pensioenstelsel in Nederland is in het algemeen goed geregeld. De armoede onder ouderen is laag en met veel mensen gaat het heel goed. Toch is er ook een kwetsbare groep met wie het minder goed gaat, zegt Olaf Simonse, onderzoeker en adviseur bij het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag. Deze groep is niet financieel weerbaar op hun oude dag. Met andere woorden: ze zijn niet in staat om financiële schokken op te vangen zonder dat ze in de problemen komen. Wat zijn belangrijke factoren als het gaat om financiële weerbaarheid en hoe hangen ze samen? En welke interventies zijn mogelijk om financiële weerbaarheid te vergroten? Dat zijn vragen die naar voren komen in deze podcast onder leiding van Saskia ter Ellen. Daarin schuift naast Simonse ook Tarik Uçar aan. Hij is uitvoerend bestuurder bij Pensioenfonds Schoonmaak, een fonds waar één op de drie gepensioneerden geen volledige AOW krijgt en soms ook geen AIO-aanvulling vanuit de overheid. Uçar wijst erop dat de oorzaak van de financiële kwetsbaarheid vaak al teruggaat tot de jaren zestig en zeventig. Daarnaast geldt voor overheidsregelingen als de AIO-aanvulling een aanvraagvereiste, hoewel vaak al bekend is of iemand ergens recht op heeft. Simonse legt uit waarom de vervangingsratio, een veelgebruikte maatstaf voor financiële weerbaarheid, niet voldoet. Ook gaat hij in op het lopende onderzoek naar hoe we deze weerbaarheid vergroten op weg naar de oude dag. Verder lezen * Het Verkenningsonderzoek financiële weerbaarheid: Op weg naar de oude dag [https://www.kcpeg.nl/publicaties/verkenningsonderzoek-financiele-weerbaarheid] op de website van het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag. Dit onderzoek heeft het Kenniscentrum uitgevoerd in samenwerking met Wijzer in geldzaken. * Het door Netspar gefinancierde onderzoek Voorkomen van financiële kwetsbaarheid tijdens pensionering: cumulatieve risicofactoren en effectieve interventies [https://www.netspar.nl/onderzoek/voorkomen-van-financiele-kwetsbaarheid-tijdens-pensionering-cumulatieve-risicofactoren-en-effectieve-interventies/] op de website van Netspar. Dit onderzoek is van start gegaan in 2025 en is het vervolg op het Verkenningsonderzoek. Olaf Simonse werkt hierin samen met met collega’s Wilco van Dijk en Marret Noordewier van Universiteit Leiden en Verena Seibel en Mara Yerkes van Universiteit Utrecht. Op de onderzoekspagina vind je de contactgegevens van Simonse, voor als je werkt in de pensioensector en meer wilt weten of wilt meedenken over dit onderzoek. * Uitleg over de aanvulling vanuit de aanvullende inkomensvoorziening ouderen [https://www.svb.nl/nl/aio/wat-is-de-aio-aanvulling] (AIO). Deze is bedoeld voor mensen die in Nederland wonen en een laag inkomen hebben. Bijvoorbeeld omdat ze de geen AOW of geen volledige AOW krijgen.

De AOW-leeftijd en de levensverwachting van mensen zijn aan elkaar gekoppeld. Daarbij hangt de verhoging van deze leeftijd af van nationale projecties die zijn gebaseerd op de levensverwachting van de gehele bevolking, die gemiddeld gezien over de tijd steeds hoger wordt. Hoe hangt dit samen met de levensverwachting van verschillende sociaal-economische groepen? Wilma Nusselder, universitair docent op het Erasmus MC en Anja De Waegenaere, professor of Actuarial Science and Accounting aan Tilburg University onderzochten dit. Ze keken hierbij met name naar opleidingsverschillen. In deze podcast deelt Anja De Waegenaere een opvallende uitkomst van dit onderzoek met gespreksleider Saskia ter Ellen en directeur Arjan Vliegenthart van het Nibud: aangezien de stijging in levensverwachting voor lageropgeleiden langzamer gaat dan voor hogeropgeleiden, zijn lageropgeleiden bij een verhoging van de AOW-leeftijd relatief gezien slechter af. Bovendien hebben zij voor hun pensioenleeftijd gemiddeld gezien al niet meer zo’n goede gezondheid, terwijl hogeropgeleiden in verwachting juist wel nog verschillende jaren in goede gezondheid van hun pensioen kunnen genieten. Vliegenthart noemt dit een brisante conclusie, die een prominentere rol zou mogen spelen in het huidige pensioendebat. Wat zijn de consequenties van beleidsaanpassingen voor de kwetsbare groepen in de samenleving? Welk beleid zou hierop kunnen inspelen? En hoe kunnen mensen uit verschillende disciplines – zoals econometristen, juristen en arbeidsdeskundigen – samen op zoek gaan naar een oplossing voor dit complexe vraagstuk? Verder lezen * Netspar Industry Paper: Opleidingsverschillen in sterfte en gezondheid en implicaties van de verdere uniforme stijging van de AOW-leeftijd [https://www.netspar.nl/kennisplein/opleidingsverschillen-in-sterfte-en-gezondheid-en-implicaties-van-de-verdere-uniforme-stijging-van-de-aow-leeftijd/] van Wilma Nusselder en Anja De Waegenaere * Hoe oud worden mensen in Nederland? [https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2022/hoe-oud-worden-mensen-in-nederland/] Pagina van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over de levensverwachting in Nederland. De AOW-leeftijd hangt vooral af van de levensverwachting die het CBS verwacht. * De pagina van het Nibud met publieksvoorlichting over pensioen [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/]

Niet iedereen in Nederland bouwt voldoende pensioen op. Afhankelijk van de definitie gaat het om ongeveer 10 tot 25 procent van de werkenden in Nederland, meer dan twee miljoen mensen. Volgens hoogleraar pensioenen Bastiaan Starink aan Tilburg University is dit een groep waarvan we weten dat ze kwetsbaar zijn op hun oude dag. Hoe kunnen we dit voorkomen en ervoor zorgen dat ze een adequate pensioenopbouw realiseren? In deze podcast onder leiding van Saskia ter Ellen schuift Starink aan bij Annemieke Visser-Brons, Chief Commercial Officer bij Athora. Zij herkent zich in het beeld van werkgevers waar te weinig of geen pensioen wordt opgebouwd. Daarnaast zijn er veel zelfstandigen zonder personeel die geen adequate pensioenopbouw realiseren. Visser-Brons benadrukt dat de discussie hierover ingewikkeld is. Zo zijn er soms goede redenen om tijdelijk minder pensioenpremie in te leggen. Tegelijk is het ontzettend belangrijk om op tijd te beginnen pensioen op te bouwen. Ontdek in deze podcast de opties die Starink en zijn collega-onderzoekers voorstellen voor een adequate pensioenopbouw, waaronder een pensioenplicht voor alle werkenden. Hoe kijkt Visser-Brons hiernaar vanuit de praktijk? Verder lezen * Netspar Industry Paper: Pensioen voor alle werkenden [https://www.netspar.nl/kennisplein/pensioen-voor-alle-werkenden/] van Casper van Ewijk, Erik Lutjens, Eduard Ponds en Bastiaan Starink * Website van Athora [https://www.athora.nl/], ook bekend van Zwitserleven