Destructie als Discours: verhalen over schade, schande en schoonheid.

Ik sluit de serie af met een gesprek met beeldend kunstenaar en vormgever Maarten Baas, die met zijn 'Smoke' serie in opspraak is gekomen vanwege het verbranden van originele designklassiekers.. Quote waar titel naar verwijst "Traditie is niet het aanbidden van as, maar het doorgeven van vuur" is van Gustav Mahler.

Eigenlijk valt Piss Christ van Andres Serrano niet binnen mijn onderzoeksgebied. Omdat het niet door een kunstenaar is beschadigd en daarom niet onder de term 'artistiek vandalisme' valt. Toch heeft een bepaald verhaal mij al jaren beziggehouden: in 2011 kreeg een van de exemplaren een klap, met als resultaat een onbedoelde en toch poëtische scheur in de vorm van een halo rond het hoofd van de Messias. Sindsdien gaat er een verhaal de ronde, dat Serrano daarna een nieuw stuk glas heeft aangebracht over de beschadiging om zo de schade onderdeel van het werk te maken. Dit heb ik echter nergens kunnen verifiëren.. Omdat Serrano vorige week in Groningen was in verband met zijn expositie in het Forum, heb ik hem hierover kunnen vragen.

Wist je dat Gerard Jan van Bladeren, de persoon die tot twee keer toe (86’, 97’) een schilderij van Barnett Newman [https://en.wikipedia.org/wiki/Barnett_Newman] heeft kapotgesneden, zelf ook kunstenaar was? Sterker nog, hij beschouwde de acties als artistieke daden en de vernielde doeken als “meesterwerk”. In mijn onderzoek heb ik teksten over en door Van Bladeren gevonden die nog niet eerder zijn gepubliceerd en werkelijk een ontluisterend inkijkje geven in zijn overwegingen. Hierin is mijn contact met beeldend kunstenaar Barbara Visser [https://barbaravisser.net] heel waardevol gebleken, omdat zij voor de documentaire The end of Fear (2018, VPRO) [https://www.2doc.nl/documentaires/2018/05/the-end-of-fear.html] al een enorme hoeveelheid informatie heeft verzameld. In vrijwel alle artikelen die ik lees, wordt de man weggezet als een waanzinnige gek. Ook deskundigen laten er bij de rechtszaak geen misverstand over bestaan: Van Bladeren lijdt aan schizofrenie en is paranoïde. De door Van Bladeren geschreven brieven en pamfletten, uit het archief van het Stedelijk museum, bevestigen dit beeld. Maar verlangen wij in onze maatschappij niet ook juist van kunstenaars dat ze onaangepast gedrag vertonen? Gek zijn? We willen dat ze kaders verschuiven, verplaatsen, veranderen, vernietigen. Maar blijkbaar niet te veel... In de zelfgeschreven teksten omschrijft Van Bladeren zichzelf als 'kunstenaar', 'kunstvergrenzer', 'kunstterrorist', 'kunstcriticus met een mes' en zelfs 'de hoofdengel van de messias’. In deze twee afleveringen probeer ik, als gedachte-experiment, Van Bladeren het voordeel van de twijfel te geven door zijn vandalistische daden te beschouwen vanuit een kunsthistorische context.

Wist je dat Gerard Jan van Bladeren, de persoon die tot twee keer toe (86’, 97’) een schilderij van Barnett Newman [https://en.wikipedia.org/wiki/Barnett_Newman] heeft kapotgesneden, zelf ook kunstenaar was? Sterker nog, hij beschouwde de acties als artistieke daden en de vernielde doeken als “meesterwerk”. In mijn onderzoek heb ik teksten over en door Van Bladeren gevonden die nog niet eerder zijn gepubliceerd en werkelijk een ontluisterend inkijkje geven in zijn overwegingen. Hierin is mijn contact met beeldend kunstenaar Barbara Visser [https://barbaravisser.net] heel waardevol gebleken, omdat zij voor de documentaire The end of Fear (2018, VPRO) [https://www.2doc.nl/documentaires/2018/05/the-end-of-fear.html] al een enorme hoeveelheid informatie heeft verzameld. In vrijwel alle artikelen die ik lees, wordt de man weggezet als een waanzinnige gek. Ook deskundigen laten er bij de rechtszaak geen misverstand over bestaan: Van Bladeren lijdt aan schizofrenie en is paranoïde. De door Van Bladeren geschreven brieven en pamfletten, uit het archief van het Stedelijk museum, bevestigen dit beeld. Maar verlangen wij in onze maatschappij niet ook juist van kunstenaars dat ze onaangepast gedrag vertonen? Gek zijn? We willen dat ze kaders verschuiven, verplaatsen, veranderen, vernietigen. Maar blijkbaar niet te veel... In de zelfgeschreven teksten omschrijft Van Bladeren zichzelf als 'kunstenaar', 'kunstvergrenzer', 'kunstterrorist', 'kunstcriticus met een mes' en zelfs 'de hoofdengel van de messias’. In deze twee afleveringen probeer ik, als gedachte-experiment, Van Bladeren het voordeel van de twijfel te geven door zijn vandalistische daden te beschouwen vanuit een kunsthistorische context.

In een podcast serie over artistiek vandalisme, kan de grootse vernietiger uit de kunstgeschiedenis natuurlijk niet ontbreken. Zijn schilderijen zijn decennia later nog altijd begeerde verzamelobjecten. Voor aanhangers van het Nazisme, maar ook voor ramptoeristen. In 2008 gaven Kunstenaarsduo Jake & Dinos Chapman € 154.000 euro uit aan een serie aquarellen, vermeend geschilderd door Adolf Hitler om er vervolgens puberaal overheen te schilderen.. Mag dat zomaar?