De Wereld | BNR

'Europa praat te weinig met Trump'

2025 was het jaar waarin één naam de wereldpolitiek domineerde: Donald Trump. Van Oekraïne tot aan Venezuela en van Gaza tot aan Brussel, overal liet hij zijn stempel achter. Zijn invloed is geen golf, maar een storm die over de hele wereld raast. Volgens oud topdiplomaat Ron Keller had Europa Trumps terugkeer niet als een verrassing mogen ervaren. Zijn afstandelijke houding tegenover Europa, de NAVO en multilaterale samenwerking was al zichtbaar tijdens zijn eerste termijn en lag vast in documenten van conservatieve denktanks. Toch bleef Europa reactief. 'We hadden met een duidelijke Europese visie naar Washington moeten gaan,' stelt Keller. Het gebrek aan samenhangend Europees buitenlands en veiligheidsbeleid maakt dat het initiatief steeds bij Trump ligt en niet bij Europa zelf. Luister ook | Europa is onmisbaar voor de VS [https://www.bnr.nl/podcast/de-wereld/10590990/europa-is-onmisbaar-voor-de-vs] In de oorlog in Oekraïne ziet Keller hoe Trumps isolationistische reflexen direct doorwerken. De Amerikaanse militaire en financiële steun is weggevallen, waardoor Oekraïne diplomatiek zwakker staat dan enkele jaren geleden. Trump kijkt volgens Keller niet primair naar Oekraïne, maar naar een wereldorde waarin grootmachten onderling invloedssferen verdelen. In dat beeld is Oekraïne een hinderlijke factor voor de Amerikanen. Lees ook | https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10590993/zelensky-onthult-volledig-20-puntenplan-voor-vrede-gesteund-door-oekraine-en-vsZelensky onthult volledig 20-puntenplan voor vrede, gesteund door Oekraïne en VS [https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10590993/zelensky-onthult-volledig-20-puntenplan-voor-vrede-gesteund-door-oekraine-en-vs] In Gaza is het beeld dubbel. Keller erkent dat Trump een doorslaggevende rol speelde bij het bereiken van een bestand. Dat is van grote humanitaire waarde, maar vrede is volgens hem iets anders dan een wapenstilstand. De vervolgstappen; ontwapening van Hamas, een stabiel bestuur en regionale betrokkenheid, zijn onzeker. Europa staat opnieuw langs de zijlijn, terwijl het juist hier een grotere rol zou kunnen spelen in fase twee en drie van het vredesproces. Lees ook | Amerikaanse minister zegt hardop: ons doel is Maduro verwijderen [https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10590464/amerikaanse-minister-zegt-hardop-ons-doel-is-maduro-verwijderen] Ook in Venezuela volgt Trump een bekende lijn. Trump combineert economische belangen  met politieke druk op het regime van Maduro. Een militaire interventie acht Keller onwaarschijnlijk, maar de verhoogde Amerikaanse aanwezigheid in het Caribisch gebied vergroot de spanningen. Dat raakt Europa, bijvoorbeeld via vluchtelingenstromen richting het Caraïbische gedeelte van het Nederlandse Koninkrijk.  See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Europa is onmisbaar voor de VS

Op 26 december 1991 schreef de toenmalige correspondent van de New York Times in Moskou, Serge Schmemann, een aangrijpend stuk over het einde van de Sovjetunie. Hij koos de vorm van een necrologie. Wat een vondst.  ‘De Sovjet-staat’, zo luidde de eerste zin, ‘gedurende zijn korte maar tumultueuze geschiedenis gekenmerkt door grote verworvenheden en vreselijk lijden, is vandaag, na een lang en pijnlijk verval, gestorven. Hij was 74 jaar oud [https://www.nytimes.com/1991/12/26/world/end-of-the-soviet-union-the-soviet-state-born-of-a-dream-dies.html].’ Hopelijk is het allemaal minder dramatisch, maar in een groot deel van Europa heerst een vergelijkbaar sentiment over onze tijd: het einde van de schijnbaar in gietijzer gegoten alliantie met de Verenigde Staten. Al het gepraat over de dreiging van oorlog op het Europese continent, het aanleggen van noodpakketten, bezorgde ministers van Defensie en het groeiende besef dat de grote, strategische paraplu waaronder we sinds de Eerste Wereldoorlog konden schuilen wordt opgeklapt, markeert het afscheid van een tijdperk.  Hoewel gemijmer zinloos is, moeten we ons wel afvragen of Amerika beseft wat het verliest [https://geopoliticalfutures.com/the-european-crisis-origin-and-future/], niet alleen historisch en cultureel, maar puur strategisch. Het land wilde niet meedoen aan de Eerste Wereldoorlog tot 1917, toen Duitse onderzeeërs het passagiersschip Lusitania tot zinken brachten. De Amerikanen dachten dat de Britten garant stonden voor de verdediging van de Atlantische Oceaan, maar toen de Lusitania zonk beseften ze dat de oorlog in Europa tot aan hun oostkust kon komen. In de Tweede Wereldoorlog deed zich iets vergelijkbaars voor. Onder druk van de isolationistische en pro-Duitse ‘America First’ beweging eind jaren ’30, kreeg president Roosevelt het Congres niet mee om te luisteren naar de smeekbedes van Winston Churchill om Groot-Brittannië te steunen. Tot 7 december 1941, toen Japan met de aanval op Pearl Harbor de VS de oorlog in sleurde. Ook de Pacific bood, net als de Atlantische Oceaan, geen garantie voor veiligheid.  In de fragiele situatie in Oekraïne en de waarschuwingen over gevaar voor de rest van Europa zou Donald Trump de historische parallel moeten zien. Als Europa valt, is er alleen nog een oceaan, en die doorkruist Rusland permanent. De explosieve ontwikkeling van de Chinese krijgsmacht [https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10582947/china-neemt-gigantische-landingsschepen-in-gebruik-opmaat-naar-invasie-taiwan], met vliegdekschepen, jachtvliegtuigen en onderzeeërs, bedreigt de Amerikaanse westkust. Dat houden zelfs nieuwe Amerikaanse schepen van de Trump-klasse niet tegen. De uitdaging voor diplomaten [https://www.politico.com/news/2025/12/23/this-is-shattering-europe-reels-from-trumps-new-world-order-00703927]  zit ‘m niet in het bedelen of Trump alsjeblieft met ons mee blijft doen, en de beschermende paraplu niet helemaal opklapt, maar in het laten zien dat Europa – hoezeer Trump ook op ons neerkijkt – onmisbaar is voor de Amerikaanse veiligheid. De lessen van twee wereldoorlogen zijn overtuigend: Amerika heeft een primair belang: niet ons, of Oekraïne, maar zichzelf. See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Brekelmans: ‘Onze steun aan Oekraïne is niet genoeg’

De bevroren Russische tegoeden zijn hard nodig voor Oekraïne, want op dit moment is de steun die wij leveren niet genoeg, dat zegt demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans tegen Bernard Hammelburg in BNR De Wereld. Volgens Brekelmans zijn de risico's van het inzetten van die tegoeden voldoende afgedekt om een besluit te kunnen nemen op de Europese top in Brussel. Luister ook | Ollongren over Trump-strategie van Rutte: ‘Niet een strategie die op de lange termijn werkt’ [https://www.bnr.nl/podcast/de-wereld/10589612/ollongren-over-trump-strategie-van-rutte-niet-een-strategie-die-op-de-lange-termijn-werkt] België ligt op dit moment nog dwars, maar er zijn meer Europese landen die hun twijfel laten doorschemeren, waaronder Italië. 'Nederland en de noordelijke landen doen veel, maar andere landen weer minder. We hebben die tegoeden nodig om het gat te dichten.' Ook zegt Brekelmans dat het voor Oekraïne een groot voordeel heeft. 'Als we dit doen dan weet Oekraïne dat het niet alleen in de komende maanden, maar ook in de komende jaren kan rekenen op onze steun.' De vredesbesprekingen verlopen ondertussen moeizaam. Poetin weigert concessies te doen, tegelijkertijd wordt door Amerika wel verwacht dat Oekraïne concessies doet. Toch ziet Brekelmans dat Amerika nog wel onze bondgenoot is, ondanks de kritiek op Europa wat betreft onze inzet voor Oekraïne, onze democratie en hoe we omgaan met migratie. Wat Brekelmans betreft heeft Amerika een punt als het om het militaire en migratie gaat. Lees ook | Oekraïne ziet bevroren Russische tegoeden langzaam uit het zicht verdwijnen [https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10589947/oekraine-ziet-bevroren-russische-tegoeden-langzaam-uit-het-zicht-verdwijnen] 'Bevroren tegoeden inzetten kan niet' Het inzetten van de bevroren tegoeden is juridisch een heet hangijzer. Volgens sanctierechtadvocaat Heleen over de Linden kan het juridisch gezien niet. Ze wijst erop dat er nog geen uitspraak van een rechter is geweest over herstelbetalingen van Rusland aan Oekraïne, ook al is het nog zo misdadig wat Rusland doet en verdient Oekraïne volgens Over de Linden alle steun. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is aanwezig op de Europese top en peilt de stemming. Volgens hem moet er vandaag of morgen een besluit worden genomen en is dit het enige plan wat zou kunnen rekenen op een meerderheid. Al zijn er ook nog andere opties. See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Solidariteit kost geld

In 1953 was West-Duitsland technisch gezien failliet. De schuld aan zo’n 20 landen was zo ver opgelopen dat terugbetaling onmogelijk was. De schuldeisende landen besloten toen de helft kwijt te schelden en de andere helft te herfinancieren. Een van de belangrijkste steunpilaren was Griekenland. Zonder Griekse steun had de Bondsrepubliek het misschien niet gered. Het was een bijzondere gebeurtenis. Niet alleen was Griekenland zelf straatarm, het was, met 800.000 omgekomen soldaten en burgers, ook een van de zwaarst getroffen landen tijdens de Duitse bezetting, toen nog maar acht jaar achter de rug. In Duitsland liepen oud-SS’ers nog gewoon rond. Maar in de ogen van premier Papagos zou de financiële ondergang van Duitsland desastreus zijn voor heel Europa en dus kwam hij Bondskanselier Adenauer te hulp.  Als het straatarme Griekenland in 1953 [https://apnews.com/general-news-7839d0d9253f4e79b4cb7975fcc74bed]  bereid was voormalig aartsvijand Duitsland op de been te houden, waarom doen wij dan alsof het overeind houden van Oekraïne alleen maar mogelijk is door de 210 miljard dollar aan Russische cashreserve in te pikken die geparkeerd staat in het buitenland, 185 miljard in België, 18 miljard in Frankrijk en wat kleinere bedragen in Luxemburg, het VK en de VS. Want zo wordt het momenteel geframed: Bart de Wever moet ophouden met dwarsliggen en die 185 miljard [https://www.reuters.com/business/eu-talks-fund-ukraine-with-russian-assets-make-progress-key-decisions-seen-2025-12-16/]  die in België op een rekening bij Euroclear staan, in een internationale hulp-pot voor Oekraïne storten.  De Wever heeft uitstekende argumenten [https://www.bbc.com/news/articles/c98nnd01g91o]  om zich daartegen te verzetten: het is nog steeds Russisch geld, België is niet in oorlog met Rusland en in een ingewikkeld verhaal over terugbetaling ziet hij helemaal niets. Bovendien is 67 procent van de Belgen het roerend met hem eens.  Maar los van de vraag wie deze zoveelste aanvaring binnen de EU wint: laten we Oekraïne vallen als die paar honderd miljard niet beschikbaar komt? Wordt de oorlog transactioneel à la Trump: we gaan door, maar het geld moet ergens anders vandaan komen? Voor nu zou het voldoende zijn om de Oekraïense staatsschuld te dekken, maar wat doen we als het geld op is?  En Rusland, dat toch al niet bereid is tot een bestand zolang de Donbas niet door Oekraïne is ingeleverd, is dan nóg minder gemotiveerd om concessies te doen. Omgekeerd: als we niet verder willen of kunnen zonder het geconfisqueerde Russische geld, kunnen we dan niet beter meteen de handdoek in de ring gooien? Of zullen we, zoals het vrienden betaamt, tegen Zelensky zeggen: we hebben beloofd dat je op ons kunt rekenen, dus dan kan je op ons rekenen. We toveren het geld dan wel ergens anders vandaan – Eurobonds, of zo [https://archive.ph/3s6fA ]. Oekraïne opgeven is geen optie, zoals het voor Griekenland in 1953 geen optie was om Duitsland, het nog maar net verslagen monster, te laten vallen. Visie kost geld, solidariteit ook. See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Vredesbesprekingen Oekraïne: 'We moeten niet optimistisch zijn'

De Oekraïense president Zelensky vindt dat er nog GEEN 'ideaal vredesplan' op tafel ligt voor zijn land. Na zijn overleg met Europese leiders en Amerikaanse onderhandelaars in Berlijn zegt Zelensky dat de huidige ontwerptekst van het plan een 'werkversie'. Toch ligt een bestand tussen Oekraïne en Rusland volgens de Amerikaanse president Donald Trump binnen handbereik. Ook demissionair premier Schoof is positief gestemd, zo vertelde hij aan RTL Nieuws. Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg moeten we nog altijd niet optimistisch zijn vanwege de Amerikaanse houding om het vredesplan te handhaven. Europaverslaggever Geert Jan Hahn is ondertussen in Den Haag waar Zelensky vandaag is. Hij zal de Eerste- en Tweede Kamer toespreken en praat met Schoof en koning Willem-Alexander. Dit is een fragment uit De Ochtendspits met Bas van Werven. See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.