Cinema OVT

Het heeft er alle schijn van dat de beste Batman-film ooit verwijst naar de meest schokkende terroristische aanslag in het Westen, naar nine eleven, naar de aanval op het World Trade Center in 2001. Want de stad van Batman, Gotham, dreigt op het eind van de film ten onder te gaan door toedoen van het kwaad dat uit haat en afgunst paniek zaait en chaos oogst. De verpersoonlijking van dat kwaad is niemand minder dan De Joker, een volslagen onberekenbare zelfbenoemde vijand van geluk en vooruitgang, die allerhande agressieve lakeien achter zich heeft staan die over de modernste superieure wapens beschikken. De stad staat dankzij hun onvoorspelbare gewelddadigheden in vuur en vlam en de burgers kunnen zich alleen redden door per schip te vluchten. Maar De Joker, zo blijkt, heeft buiten Batman, the Dark Knight, gerekend. Door een combinatie van halsbrekende toeren, intelligente analyse, onversaagde stoutmoedigheid en superieur inzicht weet hij Gotham op het nippertje te redden van de op handen zijnde apocalyps.Fantasy als voertuig van eigentijdse angsten en obsessies. Het is zo oud als het genre zelf. En het is in The Dark Knight opnieuw aan de orde. De echte Batman-liefhebber moet wel even slikken, want de schattige Batman van vroeger met zijn klungelige Batmobiel en zijn homo-erotische hulpje Robin is in deze film nergens te bekennen. Batman is zwart van binnen en van buiten en staat desondanks toch in dienst van het goede.De film wordt besproken door film- en cultuurwetenschapper Dan Hassler-Forest, acteur en Batman-fan Sadettin Kirmiziyüz en filmjournalist Floortje Smit.

Een film waarin travestie voorkomt en waarin toespelingen op homoseksualiteit worden gemaakt. Kon dat in het Amerika van eind jaren vijftig? Het kon. Zo bleek in de film Some like it hot van Billy Wilder uit 1959, waar vooraf wel wat morele bedenkingen tegen bestonden in Hollywood. Het verhaal is simpel: twee mannelijke muzikanten -- Jack Lemon en Tony Curtis -- verkleden zich als vrouw om in dienst te treden van een damesorkest, mede ook omdat ze op de vlucht zijn voor een gangsterbende. Het geluk of ongeluk wil echter dat de zangeres van het vrouwenbandje niemand minder is dan de platinablonde welgevormde Sugar Kane --Marilyn Monroe. Een van de twee heren in dameskledij wordt vanzelfsprekend smoorverliefd op haar, terwijl de ander achternagezeten wordt door een dolzinnig verliefde miljonair. Op het eind van de film bekent laatstgenoemde, ten huwelijk gevraagd, dat er een klein probleempje is, omdat ‘zij’ een hij is. ‘Ach,‘nobody is perfect’, zegt de minnaar-miljonair.De komedie bleek indertijd een hit. Maar hoe kijken we 60 jaar later met genderbewuste ogen naar de gepresenteerde vrouwelijkheid van Marilyn en naar de getravesteerde heren op het witte doek? De film wordt besproken door regisseur Martin van Koolhoven, historica Anna Tijsseling en filmjournalist Floortje Smit.

Het was in de tijd van de anti-psychiatrie dat de film furore maakte. Want One flew over the cuckoo’s nest bewees hoe verdorven en anti-humaan het klassieke psychiatrische instellingswezen zou zijn. Patiënten in een inrichting waren geen mensen, maar onderdrukten in een soort concentratiekamp dat ten onrechte de naam kliniek droeg. Dat ongeveer was het gevoel in de jaren zeventig.En dat is ook het thema dat het verhaal dat de film uit 1975 draagt. Een patiënt -- Jack Nicholson -- die zich als geesteszieke voordoet om gevangenisstraf te ontlopen, komt in een kliniek terecht, waar de hoofdverpleegster iedereen tiranniseert. Ze deelt straffen uit voor kleine vergrijpen en laat zwaardere gevallen bestraffen met elektroshocktherapie en lobotomie -- een hersenoperatie om psychische stoornissen te verhelpen. Want er mag geen twijfel bestaan over wie er in de kliniek de baas is, dat is zuster Ratched. Uiteindelijk ontvouwt zich een drama met alleen maar verliezers: de opstandige patiënt verandert na behandelingen in een kasplant en de zuster verliest na een half geslaagde wurging haar stem. Alleen de Indiaan in de inrichting, weet uit de kliniek te ontsnappen. Eind goed, al goed voor Native America, maar verder voor niemand dus.De film wordt besproken door psychiatrie-historica Gemma Blok, acteur Viktor Griffioen en filmjournalist Floortje Smit.

The King of the Monsters wordt dit jaar 65, en dus is Godzilla weer terug in de bioscoop. Ditmaal in een eco-apocalyptische toonzetting. Op z’n Amerikaans. Ooit, in 1954, begon het reptielachtige ondier zijn loopbaan op z’n Japans. En dat was allesbehalve toeval. Godzilla zou namelijk uit de diepte van de oceaan tot leven zijn gewekt door atoomproeven in de Pacific. En als men ergens wist wat atoomkracht voor een kwaad kon aanrichten dan was het wel in het naoorlogse Japan dat in Hiroshima en Nagasaki monumenten bezat van nucleair onheil.In de allereerste verfilming van Godzilla wemelt het dan ook van verwijzingen naar nucleaire ellende. Vissers komen terug van zee, met een bootje vol stenen, omdat de oceaan geen vis meer geeft en tijdens de speurtocht naar de oorzaak van de rampen die zich als vanzelf lijken te vermeerderen, zijn op het witte doek mannen in witte pakken te zien met apparatuur -- een soort transistor-zendertje -- om straling op te meten. Maar de grootste ramp in de filmtragedie is het opduiken van het prehistorisch zeemonster zelf. Godzilla --vertolkt door een man in rubber hagedissenpak -- doet bij zijn ontwaken de zee beven en verschijnt niet veel later in Japan waar het monster heel Tokio vertrapt. Geen militair geweld, alleen de wetenschap -- de Oxygen-destroyer -- blijkt Godzilla te kunnen stoppen. De film wordt besproken door monster- en filmkenner Axel Frühmann, Japanoloog Thomas Mes en filmjournalist Floortje Smit.

Zo kenden we Jezus nog niet: als revolutionair, die zoals revolutionairen nu eenmaal eigen is, zichzelf heel graag hoorde preken en praten. Totdat Pier Paolo Pasolini in 1964 zijn Il Vangelo Secondo Matteo maakte. Jezus heiligheid is daarin niet van de hemel, maar van de aarde, precies zoals het passend zou blijken in de jaren zestig, waarin de verlosser in hetzelfde rijtje terecht kwam als Che Guevara en andere mensheid bevrijders.Jezus wordt in de zwart wit-film gespeeld door een economiestudent, de oude moeder Maria door de moeder van Pasolini en alle andere rollen worden vertolkt door eenvoudige Italiaanse plattelanders. De film van de marxistische regisseur bracht in een speciale vertoning talloze prelaten in het Vaticaan aan het huilen en werd wereldwijd gezien als een compliment voor de echte Jezus, die niet van suiker, maar van staal was.De film wordt besproken door Italië-kenner en historicus Arthur Weststeijn, journalist en schrijver Stephan Sanders en filmjournalist Floortje Smit.