Betrouwbare Bronnen

14 juli 1789. Het volk in Parijs kwam in opstand en de Bastille viel. Na rebellie in Amerika kwam de revolte in Frankrijk. In de Republiek jubelden velen en bovenal de Leidse lakenfabrikant Pieter Vreede. Hij snakte naar radicale democratie en speelde een sleutelrol bij de val van Oranje-stadhouder Willem V. Pieter Vreede (1750-1837) was lang geheel vergeten. Zijn periode werd weggezet als 'de Franse tijd', een soort anti-nationale bezetting en overheersing vanuit Parijs. Maar een indrukwekkende biografie door Dirk Alkemade zorgt voor een heel nieuwe, gedurfde en uitdagende blik op die tijd met zijn politieke revoluties, hun inspiratiebronnen en de dichter, zakenman en oproerkraaier Pieter Vreede. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken met de jonge doctor in de turbulente jaren rond 1800. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen] *** De troebelen toen waren deel van omwentelingen wereldwijd. Patriotten als Vreede waren net zo vurig voor verandering als Thomas Jefferson en Benjamin Franklin in Amerika, Lafayette en Condorcet in Parijs, de jonge filosofen en dichters in Jena en Weimar en Beethoven in de muziek. Alkemade schetst de intensieve verbindingen tussen deze vernieuwingsbewegingen en hoe men succesmodellen uit elkaars revoltes overnam. In de Republiek begon de politieke crisis door een hopeloze oorlog van stadhouder Willem V tegen de Britten. Die was rampzalig voor handel, vloot en leger. In de steden broeide het verzet, mensen als Vreede gingen zich politiek én militair organiseren. In 1787 lieten de Oranjes hun zwager uit Berlijn met zijn machtig leger ingrijpen. Een hardhandige interventie van buiten. Die brute repressie was voor de rebelse geesten een beslissend moment. Toen de Franse revolutie uitbarstte en radicaliseerde waren de dagen van Willem V geteld. Met Franse steun grepen zij de macht en installeerden een heel nieuw bewind. Vreede ging dit allemaal lang niet ver genoeg. Hij schrok van de Franse pressie tot 'moderatie' en de weerklank die dat meteen kreeg bij verlichte regentenclubs. Fel trok hij van leer. Pieter Vreede werd zo de eerste radicale oppositieleider in een parlement in ons land. Zijn poëtisch vuur in debatten, zijn felle gedichten, manifesten en krantenstukken sloegen aan. Met zijn Republikeinen partij, vaak ‘Vreedianen’ genoemd, overrompelde hij de Moderaten in het parlement en hun gematigde grondwetontwerp. Een kiene campagne liet het voorstel sneuvelen in het eerste Nederlandse referendum. De politieke impasse die zo ontstond leidde tot een staatsgreep, gesteund vanuit Parijs, met behulp van corrupte betalingen. Vreede was in 1798 de sterke man van het Uitvoerend Bewind. Zijn vijanden noemden hem 'de Hollandse Robespierre' en zijn zuiveringen in het overheidsapparaat riepen die vileine analogie ook wel op. Alkemade vertelt vol adembenemende details over Vreedes daadkrachtige aanpak, waarin een beetje Lenin en een vleugje Mao school. Tot bloedvergieten kwam het overigens nooit. Hij slaagde erin een radicaaldemocratische Grondwet door te drukken, de Staatsregeling voor het Bataafse Volk. Ook agendeerde Vreede met hartstocht de afschaffing van de slavernij. De oude Republiek met zijn Zeven Provinciën en hun eeuwenoud particularisme werd afgeschaft, een sterk uniform bewind doorgevoerd (met voor het eerst een gelijkwaardige rol voor Brabant). De politieke discussies van deze jaren zijn dan ook sterk beïnvloed door die Amerika en voor het Europa van nu verrassend actueel. De radicale zuiveringen ontlokten fel verzet. Na een half jaar werd Vreedes bewind door een tegencoup afgezet. De Fransen drongen aan op 'amnestie' en niet te veel afrekeningen, ook om de corrupte rol van Parijse machthebbers zoveel toe te dekken. Vreedes macht was voorgoed voorbij. Alkemade laat zien hoe verrassend en diep de impact van zijn werk niettemin bleef. Na 1801 was de radicaliteit gesaneerd, regenten en hun netwerken en ook de Oranjes keerden terug. Maar het staatsbestel bleef fundamenteel Vreediaans. Ook Thorbecke bouwde er bewust op voort. Vreedes idealen van radicale democratie en afschaffing van slavernij kregen daarbij overigens geen kans. Met nota bene antirevolutionairen als Abraham Kuyper en linkse bewegingen als die van Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra kwamen zulke ideeën pas weer op in de jaren 1880. En pas vanaf 1919 – met het algemeen vrouwenkiesrecht – Was Vreedes droom ten volle gerealiseerd. *** Verder lezen Dirk Alkemade - Radicale democratie. Pieter Vreede (1750-1837) en de Nederlandse revolutie (Boom, 2025) [https://www.boom.nl/geschiedenis/100-19633_Radicale-democratie] *** Verder luisteren 519 - Thomas Jefferson, de revolutionaire schrijver van de Onafhankelijkheidsverklaring [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/62bc338c-78f6-4cba-a7ab-1718ce679e81] 397 - Benjamin Franklin, Zijner Majesteits meest loyale rebel [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/18e40074-a4f4-4752-8dc9-6fbdaf8c91f0] 115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2271fce7-c85d-41fa-a64a-94e589251166] 190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d6b3e04c-39d3-40c5-be2e-73a17c380ba0] 11 - Gerlacus Buma, soldaat van Napoleon, maar ook van Willem I [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9335570b-f2d7-42bd-9390-c207bb34019d] 28- De relatie Nederland-Frankrijk [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/82efc404-4f59-4446-9a04-07c0fd012ed3] 373 - Nederland en België: de scheiding die niemand wilde [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0eb00268-9b56-427c-8687-505a0f69f401] 346 - Alle Menschen werden Brüder! [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1c369825-dd76-463a-abd9-8d522f58e759] 305 - Andrea Wulf, Hoe rebelse genieën twee eeuwen later nog ons denken, cultuur en politiek beïnvloeden [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9679f995-4a1c-4988-b385-73a882528902] 359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d6b254f6-f957-4158-867e-2b5c0e616072] 149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da2d9a1c-dbaa-4a64-85dc-c6b0323e2f0b] 231 - Geschiedenis als politiek wapen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b4f9eaa1-9dd2-4bec-b04f-f28b62700be8] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:31:11 – Deel 2 01:00:49 – Deel 3 01:46:26 – Einde   See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Hij schreef de Onafhankelijkheidsverklaring met de beroemdste Amerikaanse zinsnede, de Grondwet en de dollar. Hij was acht jaar president, een radicaal revolutionair én een man van aristocratisch, elitair leven. Hij was ook slavenhouder, uitvinder, architect, filosoof, tuinier en regelde met Napoleon de grootste onroerend goed transactie ooit. Thomas Jefferson leefde van 1743 tot 1826. Hij was heel veel en er wordt over hem nog steeds fel gedebatteerd, bijna 200 jaar na zijn dood. Jaap Jansen en PG Kroeger en Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis nemen je in deze aflevering van onze serie over 250 jaar Verenigde Staten van Amerika mee in zijn avontuurlijke leven waarin heel jong al het leergierig genie en de open blik op de wereld werd gewekt.  *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen] *** Het Congres van de dertien rebelse Britse koloniën zette de revolutionaire politiek-filosoof aan het werk. Met zijn briljante pen moest hij het manifest schrijven dat koning George III voorgoed zou afzweren en een Republiek stichten. Het werd een tekst waarin hij universele waarden combineerde met vlijmscherpe juridische aanvallen op de vorst en zijn repressie. Volgens zijn vriend Benjamin Franklin zou de 'Declaration of Independence' als gevolg hebben 'dat we nu samen moeten strijden of een voor een zullen hangen'. De jonge republiek stuurde hem als ambassadeur naar Parijs, hoofdstad van de belangrijkste bondgenoot. Daar dacht hij actief mee met de revolutionairen daar. Het dwong hem - ook als getuige van de 14e juli 1789! - de gruwelen in deze jaren te analyseren en het leerde hem essentiële lessen in politiek leiderschap en geopolitieke visie. Toen hij in Amerika terugkwam kreeg hij functies op het allerhoogste niveau en zijn ervaringen in Frankrijk drongen zo door in het politiek debat in het Congres en George Washingtons regering. Jefferson bleef revolutionaire idealen steunen, terwijl anderen zoals John Adams en Alexander Hamilton zeer argwanend waren tegen 'mob rule', zoals ze in Frankrijk zagen heersen. Uit hun conflicten ontstonden de twee grote politieke partijen die we nu nog kennen in Amerika. Na een buitengewoon smerige campagne versloeg hij in 1800 president John Adams. Als leider van zijn land was Jefferson een krachtig bestuurder. Hij deed iets wat de toekomst van Amerika voorgoed zou veranderen. Hij dealde met Napoleon en kocht de Franse kolonie Louisiana voor 15 miljoen dollar zodat de jonge staat Amerika in een klap bijna heel het continent zou omvatten. De wereldmacht van de toekomst, iets wat Jefferson zich toen al zeer bewust was. Uniek in de wereldgeschiedenis is een samenwerking die door toeval ontstond. Alexander von Humboldt bezocht Jefferson en met diens ervaringen als ontdekker en wetenschapper als inspiratie ontwierp de president de strategie om 'Louisiana' te verkennen en te gaan exploiteren voor komende generaties. In de lange jaren na zijn presidentschap werkte Jefferson aan zijn juweel Monticello en de tuinen en natuur eromheen, stichtte zijn universiteit en verzoende zich uiteindelijk met rivaal John Adams. In hun uitzonderlijke correspondentie klink het besef door, dat met alle verschillen van mening en ervaring ze allebei toch een leven en loopbaan hadden meegemaakt die in de wereldgeschiedenis een unicum waren geweest. Van verlichtingsdenker, rebel, stichter van een nieuwe wereldmacht, diplomaat, president en zelfs collega van het genie Von Humboldt. Een 'life' dus van grote 'liberty' en gekenschetst door een 'pursuit of happiness' voor hemzelf en de hele natie. *** Verder kijken Thomas Jefferson, documentaire uit 1997 van de Amerikaanse publieke omroep PBS [https://www.youtube.com/watch?v=Jl0XFLPY9u8] *** Verder luisteren 513 – Tanks rollen door Washington DC, Donald Trump geeft een feestje [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d60c7997-538c-4064-a0fc-b21dd2e2478d] 185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/19ad2079-b9a7-4148-9851-be0b0fc5a234] 228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in ging [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f374cf3c-cd97-4419-8b02-317d49a311ec] 263 - De Amerikaanse Burgeroorlog (3): de overwinning van Abraham Lincoln en Ulysses Grant [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/86ecaed3-fa50-4a13-b958-af8a57672865] 459 – Rolmodel George Washington [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/92f012be-cd93-4928-b3b3-5bef409c6bca] 397 - Benjamin Franklin, Zijner Majesteits meest loyale rebel [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/18e40074-a4f4-4752-8dc9-6fbdaf8c91f0] 363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d834c464-00ed-45f6-9018-6ab7f8536e29] (oa over de biografie van George III door Andrew Roberts) 281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d1f6fb79-49b3-456e-a7b3-b09ddf2a5ae8] 115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2271fce7-c85d-41fa-a64a-94e589251166] 359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d6b254f6-f957-4158-867e-2b5c0e616072] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:33:09 – Deel 2 01:00:19 – Deel 3 01:31:32 – Einde  See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Na Polen mag nu Denemarken [https://www.thedanishparliament.dk/en/eu-information-centre/the-danish-realm-and-the-eu] een half jaar de Europese Unie voorzitten. Dat betekent focus en tempo houden bij de belangrijke beleidsthema's én eigen accenten zetten. Ook daarin wordt de politieke en culturele diversiteit van Europa concreet zichtbaar. Wat zijn de plannen van premier Mette Frederiksen [https://danish-presidency.consilium.europa.eu/en/programme-for-the-danish-eu-presidency/programme-of-the-danish-eu-presidency/]? Waar gaan de Denen extra aan trekken? Jaap Jansen en PG Kroeger zetten de Deense ambities in de context van de actualiteit én van de opmerkelijke historie van Denemarken. Met bloeiende handelsrelaties van de Zijderoute en de Wolga tot Constantinopel, Kyiv en Bagdad. En Johan de Witt liet bij de Oostzee zo fors ingrijpen dat de dankbare Deense koning Michiel de Ruyter in de adelstand verhief! *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen] *** 'Een sterk Europa in een veranderende wereld' is voor Mette Frederiksen het leidende motto dit half jaar. Dat begint met een revolutionaire stap voorwaarts. Na decennia van opt-outs en euroscepsis heeft Denemarken resoluut gekozen voor nauwe integratie in het gezamenlijke EU-defensiebeleid. Voortaan is het én NAVO én EU. Extra ruggensteun tegen Poetin in de Oostzee en tegen Trump bij de Noordpool hebben de Deense strategie volledig veranderd. Deze nieuwe focus koppelt Frederiksen aan nog meer ‘nieuwe en doeltreffende aanpak’ bij het tegengaan van illegale migratiestromen. De Denen zien ook dit als 'defensie aan de buitengrenzen'. Een duidelijk eigen zwaartepunt sluit erg goed aan bij die in Nederland. Intensieve en innovatieve samenwerking van bedrijfsleven en (beroeps)onderwijs - denk aan 'Beethoven' en 'Katapult' hier - wordt een topprioriteit dit half jaar. Zeker zo sterk verbonden met de kernpunten van het Draghi-rapport zijn de Deense plannen voor innovatie en hightech, ruimtevaart en het schrappen van verouderde en gedetailleerde regels. Het grote project in dit half jaar wordt de start van de onderhandelingen van de 27 EU-lidstaten over de EU-begroting voor de komende zeven jaar. Lukt het Frederiksens team hier tempo te maken? Denemarken is uit ‘de vrekkige vier’ gestapt, het laatste groepje EU-landen dat met Nederland staat voor zuinig en streng begroten. Minister Eelco Heinen van Financiën wordt steeds eenzamer. Eurocommissaris Wopke Hoekstra moet fors aan de slag: de Denen willen concrete en stevige klimaatmaatregelen om de doelstellingen richting 2050 echt te halen. Ambitie en wereldwijde blik zijn de Denen niet vreemd. Denemarken heeft een boeiende historie. PG neemt ons mee op hun razendsnelle schepen in de eeuwen tussen 750 en 1050. De Denen globaliseerden op ongekende schaal met trektochten, verkenningen en handelsposten. We ontmoeten Denen die in Staraja Ladoga de eerste hoofdstad van Rusland tot bloei brachten. En zien hun monetaire relaties met Tasjkent, Samarkand en Bagdad, zodat zij langs de Wolga in de grote, islamitische marktstad Boelgar handel dreven met de karavanen van de zijdehandelaren uit China. In later eeuwen was Denemarken de poort van de 'moedernegotie'. De helft van de miljoenen doorvaarten door de Sont waren schepen uit de Nederlanden. Geen wonder dat de tollen en de stabiliteit daar chefsache waren van Johan de Witt. In 1658 stuurde hij Michiel de Ruyter met de vloot daarheen om zo nodig ‘iedereen op zijn bakkes te slaan die ons dat wil beletten’. Minstens zo kleurrijk is het verhaal van Amerika en de eeuwenoude Sonttollen; tarieven waar tegen opgetreden moest worden. Met grof geweld en intimidatie werd in 1857 vrijhandel opgelegd. En de beroemdste Deen in de kunst woonde in het kasteel waar zijn vader de Sont bewaakte om de schepen te laten dokken. Hamlet, de prins in slot Elseneur, kwam daar ooit al met hét motto voor Europa onder Deense leiding: “To be or not to be, that is the question." Zijn of niet zijn, daar gaat het om. *** Verder luisteren 517 - Na de champagne de campagne [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a98527fb-b8fb-49cb-a102-fab43ff3185f] 513 – Tanks rollen door Washington DC, Donald Trump geeft een feestje [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d60c7997-538c-4064-a0fc-b21dd2e2478d] 512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67] 503 - Duitsland maakt een nieuwe start met bondskanselier Friedrich Merz [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b42190b5-afcd-4a80-af7c-20d9d8467a27] 500 - Triomf en Tragiek. 400 Jaar Johan de Witt [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/55a0613a-7fcc-4307-8c27-d97f552b78c9] 499 - EU-klimaatdiplomaat Tony Agotha, speciaal gezant in turbulente tijden [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/67f2462a-3dff-4dc9-9436-34ee42e75f3c] 497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6726d535-1e03-4b41-92d0-98b29876db9d] 468 – Polen brengt nieuwe dynamiek in Europa [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/464f1ebc-1e18-40fe-a29d-16984ed4c70c] 458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7e62cdac-bdb9-450c-af23-a7f974ec3e42] 446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08] 437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed? [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/83ac74f7-1576-455b-9204-e79aa027291f] 427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/84273d61-0203-4764-b876-79a25695bed1] 389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4f1a53f7-01a8-482f-9d8d-873ffa005f3d] 379 - Migratie: het werkelijke verhaal [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d5de8cc4-937a-4481-986e-1ab92278fdd6] 371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/160ba8a6-0cbe-4400-9cba-2407f3f33701] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:31:21 – Deel 2 01:13:41 – Deel 3 01:23:38 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

Even was Den Haag het middelpunt der geopolitiek. Toen 'daddy' weer huiswaarts ging was het voor de politiek rond het Binnenhof terug naar de vierkante postzegel, op naar de strijd om de stembus. Toch zal de impact van de NAVO-top doorwerken op de komende verkiezingsstrijd. Zelfs de tafelschikking bij Willem-Alexander droeg daaraan bij. Waarom zat wie waar? Wat deed Petr Pavel aan de hoofdtafel en hoe zette Giorgia Meloni president Donald Trump minzaam klem?    *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Deze episode bevat een advertentie van Lendahand.com [http://Lendahand.com] - gebruik de code betrouwbarebronnen500 bij je eerste investering (geldig t/m 31 augustus 2025) Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen] *** En marge van de top gebeurde van alles dat voor de campagne in ons land van betekenis zal blijken. Zo sloot de Europese Unie twee strategische allianties met hoogst innovatieve, grote naties die de facto als EU-lidstaat gaan functioneren bij defensie-industrie en hightech: Canada en Oekraïne. Hoe haakt Nederland daar snel en slim bij aan? Bovendien lanceerde de EU een grootscheeps ruimtevaart-initiatief, direct voortbouwend op het Draghi-rapport. Juist voor Nederland kan dat met ESTEC bij ons, met Dutch Space, onze Technische Universiteiten en astronomie en defensie-innovaties een enorme impuls opleveren. Zijn we daar na 29 oktober klaar voor?    De partijen niet allemaal, lijkt het. Jaap Jansen en PG Kroeger noteren hoe Geert Wilders de greep kwijt raakt. Eerst op de coalitie en zijn team daarin. Toen op het migratiethema en Orbán. En ook nog op de beloofde douceurtjes voor zijn achterban. En meest pijnlijk bleek zijn 'selfie' met Donald Trump. Die vond dat maar bizar, wist niet wie die vent was en evenmin waarom dit zo nodig moest. De VVD werd allerminst geholpen door een interventie van eenvoudig VVD-lid Mark Rutte. Zijn advies om fors te bezuinigen was - onbedoeld of juist niet? - funest voor Dilan Yesilgöz en Eelco Heinen. De concurrenten op rechts en in het midden zullen hier dankbaar gebruik van maken. Ook de manoeuvres van D66 en CDA zijn geen toeval. Rob Jetten profileerde zich behendig op asiel en migratie met een oude truc van de ChristenUnie. Henri Bontenbal onthulde het impliciete motto van zijn partij: 'Keine Experimente'. Na de chaos en onmacht in NSC, BBB, Schoofs coalitie en de worstelingen bij de fusie ter linkerzijde kun je maar beter gedegen regeren. Zoals Konrad Adenauer.     Frans Timmermans (Groenlinks-PvdA) moet daarom dan maar hopen dat zijn nieuwe club hem als serieus premierskandidaat wil laten shinen. Maar de strategen zijn alweer gefascineerd door het nieuwste snoepje van de week [https://vriendvandeshow.nl/delinkserevolte/episodes/het-linkse-offensief-in-nederland-en-new-york?context=show], de New Yorkse burgemeesterskandidaat Zohran Mamdani [https://www.youtube.com/watch?v=5G8HjVkMnIo&list=WL&index=1].    De slotverklaring van de NAVO-top schudt de partijen in Den Haag wakker. Oké, meer geld voor defensie. Maar waar halen we het geld vandaan? Op de NAVO-top kreeg Rutte veel voor elkaar [https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_236705.htm], al bereikte hij niet alles wat hij voor ogen had. En Trump evenmin. De echte worsteling binnen de NAVO is nog maar net begonnen. De Franse president Emmanuel Macron kondigde al aan dat veel extra defensie-investeringen zich toch heel moeilijk verdragen met de handelsoorlog van één lidstaat tegen al zijn partners. En een aantal lidstaten wachten rustig af tot de ‘review’ in 2029. Dan kan er in de wereld alweer veel veranderd zijn en heeft Amerika een andere president. *** Verder Luisteren 508 – De NAVO-top in Den Haag moet de onvoorspelbare Trump vooral niet gaan vervelen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/54a96f6f-976b-410d-8c76-96a82065afcd] 496 - De paradoxen van Giorgia Meloni [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b426432c-1d2d-4186-8c6d-3698da640a61] 484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c725d191-aa05-46ff-946f-de0d951a94ab] 476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/3330bc70-e865-4a9b-a480-914f254f7f16] 447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/eee9ebfb-042b-4753-b70d-a48e915b5beb] 446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08] 434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/541ddcba-a626-49ba-8f60-82db47d02ef4] 427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/84273d61-0203-4764-b876-79a25695bed1] 413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c2b2b09b-bba3-45b6-999c-3f844dcfa76a] 404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4debd5ed-7488-4dd5-bdbb-61374459c4ab] 514 – De 'andere waarheid' na Schoof [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/ad370858-1ae4-447b-8d4b-1bcf7bc33ac2] 511 – De val van het kabinet-Schoof [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/53d47dca-5918-404a-acc6-d87f4690c93e] 509 - Het verdriet van Geert Milders [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/07517a5c-fcf6-4ccb-815d-0dd4d08f26bd] 47 - Konrad Adenauer, de eerste Kanzler [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/46ef1c9b-7a86-420f-b96c-3a108741e439] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:16:10 – Deel 2 00:40:20 – Deel 3 01:08:23 – Deel 4 01:35:20 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

De energietransitie gaat in een razend tempo. Maar soms dreigt-ie slachtoffer te worden van het eigen succes. Het stroomnet kan het niet aan en lijkt warempel op het wegennet: filevorming en vertraging. Ook dit is een grote kwestie voor de komende campagne en de coalitievorming daarna. Het gaat om tientallen miljarden euro’s aan investeringen per jaar. Krijgen we ook deze files weer in beweging? En hoe dan?    Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen dit complexe terrein met Manon van Beek, ceo van Tennet [https://www.tennet.eu/nl], netbeheerder in handen van de Staat, en directeur Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie [https://www.nvde.nl/]. Allebei erkennen ze dat de netcongestie een ongekende uitdaging vormt voor industrie, overheid en burgers. Tennet worstelt daar ook Europees mee als grote speler in de energiemarkt in Duitsland.    *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de NVDE en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen] *** "We hadden eerder moeten beginnen met expansie van netten. Door de Russische inval in Oekraïne steeg de vraag naar fossielvrije energie explosief. De aanvraag van klanten voor meer ruimte op het net nam enorm toe. In Rotterdam gaan we vervijfvoudigen," zegt Manon van Beek.     Het effect hiervan raakt heel onze economie, de verbindingen met de buurlanden en iedere wijk en elk dorp. De komende tien jaar zal Tennet in Nederland en Duitsland bij elkaar zo'n € 200 miljard investeren om het stroomnet adequaat te laten functioneren. “Het Deltaplan valt hierbij in het niet wat betreft omvang en complexiteit." De ruimtelijke planning van ons land wordt uitgedaagd, zoals sinds de vorige industriële en energierevolutie, eind 19e eeuw, niet meer gebeurde. Tegelijkertijd heeft ons land - ook door de ervaring van Tennet bij de Energiewende van Angela Merkel in Duitsland - een belangrijke voorsprong in expertise. Ook in het licht van het rapport-Draghi biedt dit grote kansen op een cruciale rol bij de energietransformatie van de hele EU. Nederland gaat 75 procent van zijn elektriciteit opwekken op zee. Voor heel de EU zou dat 20 procent kunnen worden. Olof van der Gaag noteert wat daar de komende jaren allemaal bij komt kijken. Van 50.000 nieuwe transformatorhuisjes tot duizenden kilometers nieuwe stroomtracés. Maar dan moet het verkrijgen van vergunningen wel fors versneld worden, zegt Van Beek. Nederland kan hier veel leren van de Duitsers. Lukt het die filevorming op het net op te lossen? En gaat de industrie zélf sneller schakelen? Van Beek schetst hoe zowel Europees als nationaal de scenario's zo'n 20 jaar vooruit kijken, om tijdig en gedegen investeringsbeslissingen te kunnen nemen. "Elke twee jaar sturen we bij, zo wegen we nu al de impact van de AI-revolutie mee."  Geen wonder dat bedrijven als Tennet twee beleidspunten cruciaal noemen voor het politieke debat en komende coalities. Nu minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) haar versnellingsagenda heeft gepubliceerd, zeggen Van Beek en Van der Gaag: "Nu koers houden! Geen zigzagbeleid." Van Beek: "Ik hou niet van wispelturigheid, nee. Ook bij kerncentrales niet. Dan vraag ik direct: waar dan en per wanneer dan? Anders komen we er niet uit."  Cruciaal is het investeren in kennis en opleidingen die juist voor deze enorme opgave essentieel zijn. "Dat moet niet minder, dat moet meer!" Want de vertraging in de expansie van het stroomnet kost gewoon geld, stelt Van Beek. "Er blijft door de wachtrij van klanten nu jaarlijks zo'n € 30 miljard liggen. Dat is economische activiteit; groei die we nu niet realiseren.” *** Verder luisteren 499 - EU-klimaatdiplomaat Tony Agotha, speciaal gezant in turbulente tijden [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/67f2462a-3dff-4dc9-9436-34ee42e75f3c] 471 - De verduurzaming is Nederlands grootste verbouwing ooit [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e5cdb7b1-3c0a-4bb7-b180-ce3955e93887] 465 – Nederland en Duitsland, labiel en leiderloos. En: de opmerkelijke overeenkomsten met Noordrijn-Westfalen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4c172833-611f-43dd-ab7f-2338c2829ab8] 462 - Allard Castelein moet essentiële grondstoffen veiligstellen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1d3bdae5-949a-420a-912e-f5eb6598dfba] 460 - VVD'er Silvio Erkens strijdt voor versnelling van het klimaatbeleid [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/24cb20fd-6374-4a27-b07c-252a18a324b1] 446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08] 512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67] 435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt? [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6788a21d-d2c8-4124-a765-385ca22e7728] 415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b6c685db-4cdd-4135-a8b7-f148ede7238d] 389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4f1a53f7-01a8-482f-9d8d-873ffa005f3d] 369 - Klimaatminister Rob Jetten [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6c04c7bb-7d1d-4ad4-9e18-39750951de37] 358 - Ligt het ambitieuze klimaat- en energiebeleid op koers? Gesprek met Henri Bontenbal (CDA) [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a157fa76-9412-4707-bc3b-f52a157aa6b1] 338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/44ca8c95-3d97-4311-ae55-f56bc5dd165c] 106 - Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplan [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/23412fb6-252c-4126-885e-03ad77b78e79] 55 - Ed Nijpels over zijn Klimaatakkoord [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/30a5611d-26f5-4ae8-b8ee-ecc3c7b0713c] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:29:19 – Deel 2 00:51:38 – Deel 3 01:04:13 – Einde  See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.