De Historische BoekenCast

Afl. 61 - Waarom houdt Poetin vast aan Koude Oorlog-spionnen?

* Wilhelmina Drucker was een feministisch icoon en het grote voorbeeld van de Dolle Mina’s, die zich naar haar vernoemden. Maar Wilhelmina Drucker was veel meer dan een feminist, vertelt haar biograaf Marianne Braun. ‘Onze democratie en rechtstaat zijn schatplichtig aan haar.’ * Bij Russische spionnen denken we aan de types uit James Bond-films, die altijd het onderspit moesten delven. Maar hoe zagen Sovjet-spionnen er in werkelijkheid eruit? En waarom blijft Poetin vasthouden aan het archetype spion uit de Koude Oorlog? Het antwoord op die vragen staat in Infiltranten. Een eeuw Russische spionage in het Westen van Shaun Walker. ‘Een thriller van een boek’, aldus recensent Pieter van Os. * Hij zou later bekend komen te staan vanwege zijn slechte gewoonten: van olifanten schieten tot het delen van het bed met ettelijke maîtresses. Maar na de dood van Franco zou de Spaanse koning Juan Carlos de democratie redden. Hoofdredacteur Bas Kromhout over dit Spaanse verhaal dat in de nieuwe editie van Historisch Nieuwsblad staat.

Afl. 60 - Een familiedrama in het oude Japan

* In haar nieuwe dubbelbiografie De zwevende wereld beschrijft Annejet van der Zijl de uiteindelijk kansloze relatie tussen de vernederlandste Duitser Franz von Siebold en zijn half Japanse dochter Ine. Het had iets kunnen worden als de vader had begrepen dat niet de hele wereld om hem draaide. ‘Maar dat soort mannen heb je nu eenmaal, weet ik uit mijn portret van prins Bernhard.’ * Ze waren emotioneel, kinderlijk en lethargisch. Dat was het beeld dat de Nederlander van ‘den inlander’ had toen in 1916 een Nederlands psychologen-echtpaar naar Indië vertrok. Marens Engelhard schreef met De Javaanse Psyche een familiegeschiedenis en een mentale historie ineen. ‘Het bijzondere aan dit boek is dat het de geestelijke weerbaarheid van de Indonesiër laat zien,’ aldus recensent Anne-Lot Hoek. * Niet het decadente Westen, maar landen als Tsjechië, Slowakije en Hongarije vertegenwoordigen het aan traditie en gemeenschap gehechte Europa. Dat vinden die landen althans zelf. Wie wil snappen waar die gedachte vandaan komt, moet het boek Begrijp jij Centraal-Europa nog? van historicus Hans Luiten lezen. ‘Een boek vol heerlijke onwelgevallige feiten en feitjes,’ zegt recensent Pieter van Os. * ‘In principe en doctrine was Hitler niet slechter en gewetenlozer dan menig eigentijds staatsman,’ schreef de Engelse historicus A.J.P. Taylor in zijn boek The Origins of the Second World in 1961. Hoe haalde deze historicus het in zijn hoofd om zo positief over Hitler te schrijven, vroegen critici zich bij het uitkomen van het boek al af. Recensent Wim Berkelaar bespreekt de klassieker.

Afl. 59 - De Hollanders werden gezien als de Taliban van Europa

* In Nederland bekijken we de Tachtigjarige Oorlog vaak door een nationale bril. Historici Raymond Fagel en Yolanda Rodríguez Pérez kiezen in De Tachtigjarige Oorlog in Europese ogen een breder perspectief. De ervaringen van Europese tijdgenoten leveren verrassende nieuwe inzichten op, vertellen de auteurs: ‘De Hollanders werden gezien als de Taliban van Europa.’ * In haar nieuwe boek Onwaardig vertelt de Albanese schrijver Lea Ypi over de onmogelijke familiegeschiedenis van haar oma. Dat verhaal voert van de Ottomaanse aristocratie en het ontstaan van het moderne Griekenland naar de gruwelen van oorlog en communisme in de ‘open gevangenis’ die Albanië was. Recensent Pieter van Os bespreekt het boek. * Bij openbare executies in vroegere tijden denken we aan handenwrijvende toeschouwers, een wrede beul en een tot bloedens toe gemarteld slachtoffer. Historica Isabel Casteels vroeg zich af of dat wel klopte. Ze ontdekte dat terechtstellingen rituele voorstellingen waren die volgens een voorgeschreven programma dienden te voorlopen, waaraan zowel de beul als het slachtoffer zich hoorde te houden. Ze schreef er De kronieken van de dood over.

Afl. 58 - Politici sturen het leger op onmogelijke missies

* Op de Grebbeberg moest een Nederlandse soldaat in mei 1940 de Duitsers van zich afhouden met tien kogels en een karabijn dat slechts honderd meter ver schoot. Een kleine drieënhalve eeuw eerder, in 1600, werd het Nederlandse leger op een onmogelijke missie naar Nieuwpoort gestuurd door de Staten-Generaal. ‘Het lerend vermogen van onze regeringen is beperkt’, aldus generaal buiten dienst Mart de Kruif, die samen met zoon Tom en Théon Minten een boek schreef over vergeten veldslagen in de Lage Landen. * Hoe gingen dienstmeiden en hun 'mevrouwen' met elkaar om? In haar boek Vrouw en meid vertelt socioloog Caroline Hanken dat de onderlinge verhouding tussen 1550 en 1950 steeds hiërarchischer werd. Zelfs de bekende voorvechter van vrouwenrechten Wilhelmina Drucker vond dat dienstmeiden hun plaats moesten kennen. Recensent Manon van der Heijden vertelt wat haar nog meer is opgevallen in het boek. * Was Noord-Brabant een wingewest van de Nederlandse Republiek? Hoofdredacteur Bas Kromhout van Historisch Nieuwsblad liet het uitzoeken. Het antwoord is verrassend en leidt meteen tot discussie aan de podcasttafel.

Afl. 57 – Amerika hielp Indonesië bij een bloedige zuivering

* Tussen 1965 en 1966 vond in Indonesië een verschrikkelijke slachting onder (vermeende) communisten plaats. De massamoord was mede geïnitieerd door de VS: het was onderdeel van de ‘heksenjacht’ op het communisme en opstandige bewegingen in de derde wereld. Dat stelt de Amerikaanse historicus Vincent Bevins in zijn boek De Jakartamethode. Hoe het Amerikaanse anti-communisme de wereld veranderde. ‘Een gedurfd boek dat ons met andere ogen naar de Amerikaanse rol in de Koude Oorlog laat kijken’, zegt recensent Anne-Lot Hoek. * Afrika moet zichzelf terugvinden en zijn toekomst bouwen op de resten van zijn rijke voorkoloniale geschiedenis, klinkt het vaak. De Afrikaanse filosoof Olufemi Taiwo vreest dat dit een ernstige vergissing is, die wordt misbruikt door nationalistische anti-democratische leiders. In Tegen dekolonisatie. Een pleidooi voor Afrika’s eigen competentie pleit hij voor een vrije en ongedwongen omgang met het heden en verleden van zijn continent. ‘Een opmerkelijk, gewaagd en belangrijk boek dat tegen de dwingende tijdgeest durft in te gaan’, aldus Historisch Nieuwsblad-hoofdredacteur Bas Kromhout. * Over de schaduwkant van het communisme verscheen in 1997 Het zwartboek van het communisme onder redactie van de Franse historicus Stephan Courtois. ‘Een verontrustend actueel boek dat ons leert hoe het zwart maken van de vermeende vijand – in het communistische geval de klassevijand – tot massaoord en genocide kan leiden’, vindt recensent Wim Berkelaar.