Leve het Onderwijs

#19 Annemarie Trouw en Floor Braet

Onder de rook van de Hoogovens, met zicht op de sluizen van het Noordzeekanaal, bevindt zich het kantoor van Atlant Basisonderwijs. Annemarie Trouw is daar bestuurder en in overleg met haar Raad van Toezicht is er ruimte gemaakt voor een bestuurder in opleiding; Floor Braet. Een 'bestuurder in opleiding' in de praktijk van alledag, welteverstaan. Als je beiden er bevlogen over hoort vertellen, is het een logische stap die voor veel mensen binnen de organisatie op allerlei manieren ruimte en ontwikkeling biedt. Toch is dit initiatief geen gemeengoed binnen onderwijsland. Eerder een uitzondering. In een open gesprek leren we hoe deze plek tot stand is gekomen en wat het brengt. Hoe gaan ze om met loslaten en vertrouwen? Hoe zijn ze transparant naar elkaar en naar andere collega's? En praktisch: waarin verschilt dit van een tweehoofdig bestuur en waarom en met welke afspraken werkt het zo goed? Igor Verettas mag namens Leve het Onderwijs! een kijkje nemen achter de schermen van dit rijke initiatief.

Dossier doorstroomtoets 7 - De wetenschappers

Middels deze serie podcasts onderzoekt Igor Verettas langs verschillende perspectieven de spraakmakende situatie rondom de doorstroomtoets in het voorjaar van 2025. In deze aflevering is hij te gast bij de Radboud Universiteit Nijmegen. Hier interviewde hij Eddie Denessen (hoogleraar onderwijs en sociale gelijkheid) en Floris Burgers (onderwijsantropoloog en Postdoc). Zij delen hun visie op de situatie dit voorjaar en de maatregelen die genomen zijn. En hoe ze vooruitkijken naar het bredere debat en de afname van de toets in 2026. Een aflevering met taboedoorbrekende uitspraken en nieuwe zienswijzen. "Een eindadvies geven is veel foutengevoeliger en problematischer dan alleen die doorstroomtoets. Het geven van zo'n voortgezet onderwijs label brengt juist kansenongelijkheid." In het voorjaar van 2025 gaven 4 scholen vanuit twee schoolbesturen in Alkmaar/Bergen en Haarlem de vrije keuze aan ouders om de toets af te laten nemen bij hun kinderen. Een groot aantal ouders kozen ervoor om de toets niet te laten afnemen. Uiteindelijk hebben het Ministerie en de inspectie van onderwijs ingegrepen en gezorgd dat de toetsen toch afgenomen werden. We onderzoeken in deze serie wat de bestuurders en schooldirecteuren heeft bewogen, we beluisteren het perspectief van de leerlingen, leerkrachten en ouders en vragen naar de ervaringen vanuit de politiek. Dossier doorstroomtoets wordt mogelijk gemaakt door Leve het Onderwijs!

#18 Merel van der Wal

Merel van der Wal is al sinds jaar en dag als ‘huiswetenschapper’ verbonden aan Leve het Onderwijs! Tijd voor Igor Verettas om deze universitair docent en themaleider Onderwijsonderzoek van het  Radboud Teaching and Learning Centre eens te bevragen op haar favoriete onderwerp: systeemdynamica. “Je kijkt naar een heel systeem en daar onderscheid je verschillende elementen in. De manier waarop deze samenhangen, bepalen waarop het systeem zich als geheel gedraagt. Bijvoorbeeld bij problemen waar niet duidelijk is wat het probleem is, laat staan wat de oplossing zou kunnen zijn, kan dit enorm helpen.” Deze participatieve wijze van onderzoek kan binnen het onderwijs bijvoorbeeld vraagstukken rondom kwaliteit of inzet van middelen scherper maken. Door anders te kijken, complexiteit te erkennen en goede vragen te stellen, helpen Merel en haar collega’s organisaties verbeteren. “Zo kun je rondom een kwestie samen een model bouwen. Complexiteit is een vast onderdeel hierin. En de samenhang tussen allerlei relaties. We delen verdiepende kennis over wat een antwoord wel en niet zegt en het is belangrijk dat iedere participant goed het verschil toepast tussen observeren en interpreteren.” Ook een antwoord als een toetsuitslag zegt Merel lang niet alles: “Toetsen zijn momentopnames en je ziet hierdoor niet wat er in de tussenliggende tijd gebeurd. Juist als leraar heb je daar samen met de leerling en de ouders iets te doen. Het tussenliggende proces van ontwikkeling in kaart brengen. Hoe doe je dat samen?” Deze podcast, waarin je bij de tweede en zelfs de derde keer luisteren weer nieuwe dingen ontdekt, wordt je aangeboden door Leve het Onderwijs!.

#17 Marlies Honingh en Sylvia Veltmaat

“Onze democratie is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid! Het is niet statisch en het is nooit af. Iedere generatie heeft hierbij nieuwe vraagstukken aan te gaan, dus dialoog is noodzakelijk. Je rol als bestuurder is om te gaan staan, verantwoordelijkheid nemen, je omgeving te bevragen en dan te handelen. Dat kan alleen als je voelt dat je onderdeel bent van iets groters.” Maries Honingh is o.a. hoogleraar Maatschappelijke bestuurskunde, en richt zich in het bijzonder op Maatschappelijke democratie. Igor Verettas gaat samen met Sylvia Veltmaat, bestuurder van Flores Onderwijs, met Marlies in gesprek over hoe je als bestuurder zo goed mogelijk je plek kunt innemen binnen het speelveld. Sylvia onderstreept het belang van gespreksvoering binnen de verschillende contexten: “We hebben de randen van de huidige wetgeving altijd op te zoeken. Het vak van onderwijsprofessionals hebben we samen uitgehold. Als leraren denken dat goed onderwijs een methode volgen is, zijn we een slechts een uitvoeringsorganisatie geworden. Hoe krijgt iedereen het vak weer terug, met puzzel- en nadenk tijd? Dat faciliteren is belangrijk vanuit mijn rol als bestuurder.” “Ook als onderwijsbestuurder heb je vaak te maken met niet-eenduidige maatschappelijke vraagstukken. De neiging om strakker te sturen is aanwezig, maar het ongemak op willen zoeken is cruciaal.”, meent Marlies. “Durf je het te hebben over concrete vraagstukken die kinderen mee naar school nemen of probeer je te voldoen aan de druk op resultaten die wordt opgelegd? Vindplaats van ontwikkeling van onze democratie is per definitie ‘de praktijk’. Bestuurders hebben verbinding te leggen tussen het werkveld en beleidsmakers, en hoe doe je dat? Vragen als deze markeren de betekenis die het onderwijs heeft in de vorming en socialisatie van leerlingen om te leren handelen in onze democratische rechtsstaat.”. Een boeiend gesprek, dat na iedere keer luisteren weer andere inzichten geeft! Aangeboden door Leve het Onderwijs!

#16 Martijn van Tilburg

In deze aflevering reisde Igor Verettas naar het bestuursKANtoor van SAAM* Scholen in Oss. Hier ontmoette hij de plaatselijke ‘collega van bestuur’ Martijn van Tilburg. 25 Jaar geleden begon Martijn als leerkracht en hij is nu twee jaar bestuurder. In dit gesprek reflecteert hij op de complexiteit en ook het comfort die deze positie met zich meebrengt. Wanneer ben je zichtbaar en beschikbaar genoeg en hoe behoud je balans tussen het geven van ruimte en duiden van richting? Als nieuwe ‘Chef gedachtengoed’ moest Martijn wennen dat er in deze verantwoordelijke ‘podiumfunctie’ altijd naar je gekeken wordt. Je spreekt namens jezelf en ook namens je organisatie. Binnen de gemeenschap van SAAM* is ‘Zijn wat je zegt’ belangrijk. Hoe ga je daar als bestuurder mee om en wat voor effect kan dit hebben op je uitspraken en acties? Er wordt nogal wat gevonden van bestuurders. Martijn heeft daar best moeite mee en benadrukt dat het daarom bijvoorbeeld belangrijk is om zeer transparant te zijn over wat je doet. Als kerngroeplid van Leve het Onderwijs! zet hij zich daarom bijvoorbeeld in voor de Bestuurlijke portretten. Genoeg redenen om deze boeiende aflevering te beluisteren, waarin Martijn van Tilburg de manifest items van Leve het Onderwijs! aan de waarden van SAAM* rijgt, genuanceerde uitspraken doet over de beoordelingssystematiek van de onderwijsinspectie en ons leert dat juiste woordkeuze erg belangrijk is bij SAAM*.