Betrouwbare Bronnen

554 - Vooruit durven kijken, net als 50 jaar geleden met Almere

Durven dromen, plannen, investeren. Eigenlijk wil Peter Wennink van ons land één groot PPS-project maken: publiek-private samenwerking. Het doet denken aan 50 jaar geleden, toen op 1 december 1975 Wim Leeman de eerste sleutel kreeg van een groepje tijdelijke houten huizen, het Bivak [https://stadsarchief.almere.nl/ontdek/november-2021-het-bivak], in het nieuwe Almere. Nederland bouwde een nieuwe stad op drooggelegde zeebodem. Een nieuwe omgeving in een nieuw landschap in een nieuw land. Letterlijk een poldermodel. Nu, 50 jaar later, wil Rob Jetten maar liefst tien nieuwe steden, Henri Bontenbal overal 'een wijkje erbij' en Wennink wil het hele land op de schop nemen. Lukt dat? En wat leren zij, wij en u van Almere? Jaap Jansen en PG Kroeger nemen u mee naar de toekomst van gisteren en de noodzaak, uitdaging en inspiratie om in het komende nieuwe jaar weer vooruit te durven kijken. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** In de jaren van wederopbouw en woningnood vonden de grote politieke families elkaar in een maatschappelijk ideaal waarin beginselen als 'volksverheffing', 'eigen verantwoordelijkheid', 'bezitsvorming' en 'zelfstandig leven' tot uitdrukking kwamen. Toen de ergste nood gelenigd was, ontstond de ambitie van een herontwerp naar een modern, welvarend en geëmancipeerd land. Grote projecten en nieuwe locaties als de Maasvlakte, de Bijlmermeer, Zoetermeer, Nieuwegein en Purmerend werden aangepakt. Daar hoorde Almere bij, ‘de zuidweststad’ in de nieuwste polder. Het begon met een nostalgisch imitatie-Hanzestadje en een ontwerp van een verzameling losse kernen, à la Los Angeles. Maar dat concept veranderde allengs tot een meer urbaan geheel. Almere groeide naar 100.000 bewoners in 1995, meer dan 232.000 inwoners nu en tijdens het kabinet-Balkenende IV werd zelfs gedacht aan expansie naar 350.000  in 2030. Maar het deels verkrotte Amsterdam herleefde en werd een onverwachte concurrent voor de nieuwe stad. Almere 'verzoetermeerde'. De samenwerkingsplannen van de Vrije Universiteit en Hogeschool Windesheim voor een kenniscentrum sneefden en het idee om de stad met de Floriade op de kaart te zetten werd een dure flop. Niet drie miljoen, slechts 600.000 bezoekers vonden de weg naar de stad  in de polder. In het ambitieuze advies van Peter Wennink heeft Almere een bijzondere plek gekregen. In een gloednieuw Institute for Advanced Materials and Metrology (IAMM) moeten ‘A.I., materialenwetenschap en metrologie in één geïntegreerde omgeving worden samengebracht’,  schrijft hij. Daarmee zal een essentiële bouwsteen voor de halfgeleiderindustrie en versnelling van de materiaalontwikkeling worden gevormd, waardoor technologische doorbraken in de nieuwste kennis en toepassing ervan mogelijk worden. De High Tech Campus van Almere - op de locatie waar ooit die Floriade had moeten schitteren – biedt zo een extra ruimtelijke aanvulling op de kennishub  van Brainport. Het is geen toeval dat IMEC, ASM International en ASML bij de initiatiefnemers horen. De hightech toekomst van ons land wordt daarmee een soort coproductie van Leuven, Eindhoven en Almere. Hiermee kan alsnog de ambitie van een stevig kenniscentrum van de grond komen. Windesheim slaat alsnog de handen ineen met de Universiteit Twente voor ICT- en AI-opleidingen aan diezelfde campus. Ook wordt een LLO-initiatief gestart om mensen bij- en om te scholen naar de IT-sector, waar de behoefte aan talent nijpend is. Almere heeft natuurlijk veel pluspunten voor de gedurfde dromen van Wennink. Er is ruimte voor studentenhuisvesting en voor woningen voor toptalent uit de hele wereld dat naar het IAMM zal trekken. Ook voor de uitbouw van zo'n kennishub en nieuwe startups en scale-ups biedt de polder alle ruimte. Waar Brainport nu al moet woekeren met plekken voor de cruciale kennisinfrastructuur kent Almere de luxe van kansen voor expansie. Geen wonder dat Jeroen Dijsselbloem op de vraag in Betrouwbare Bronnen naar de mogelijkheden voor een vijfde Technische Universiteit als perspectief bij 'Wennink', dat direct bevestigde Daarmee is ineens de kans aanwezig - net als in de wederopbouwjaren de verschillende politieke stromingen vanuit 'Draghi' en 'Wennink' met nieuwe accenten uit hun beginselen - zoals talentbevordering, kenniseconomie, Europese integratie, ondernemerschap, de kwaliteit van het bestaan – voor ons land een wenkend perspectief mogelijk maken. Het kan immers wel en het kan ook echt anders. Net als toen. *** Verder lezen Rapport-Wennink [https://www.rapportwennink.nl/] Almere begon met 13 volwassenen en 9 kinderen in 8 houten huizen [https://www.parool.nl/amsterdam/almere-begon-met-13-volwassenen-en-9-kinderen-in-8-houten-huizen-u-hebt-zich-vrijwillig-beschikbaar-gesteld-ik-vind-het-moedig~b88aa857/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F] Tenttonstelling: het Bivak [https://stadsarchief.almere.nl/ontdek/tentoonstelling/de-eerste-sleutels-van-almere-van-bivak-tot-schoolwerf-1975-1976] Nog meer over Almere [https://stadsarchief.almere.nl/ontdek/]  *** Verder kijken In de polder komt de nieuwe stad Almere (Polygoonjournaal 1 januari 1973) [https://www.youtube.com/watch?v=HEKUn-ufHSc&list=WL&index=4] Allereerste bewoners Almere (Polygoonjournaal 1976) [https://www.youtube.com/watch?v=8U0PJ4Ib378&list=WL&index=3] Andere Tijden: wonen in Almere [https://www.youtube.com/watch?v=7PtCNbVX-3s&list=WL&index=1] Presentatie rapport-Wennink (2025) [https://www.youtube.com/watch?v=SvdagRP4Ao0&t=3594s] *** Verder luisteren 547 – Knopen doorhakken, hervormen en stevig investeren: het formatie-advies van Jeroen Dijsselbloem en Pieter Duisenberg https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg] 525 – Wat Brainport Eindhoven ons leert en hoe we onze economie nóg toekomstbestendiger kunnen maken https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/525-wat-brainport-eindhoven-ons-leert-en-hoe-we-onze-economie-n-g-toekomstbestendiger-maken 446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08 512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67] 431 - Kabinetsformatie: Handelsland Nederland staat op het spel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6] 422 - Een eigen huis, een plek onder de zon - woningnood toen en nu https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/abaeec39-90bb-4c8c-a969-63653742e18e 371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/160ba8a6-0cbe-4400-9cba-2407f3f33701 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/160ba8a6-0cbe-4400-9cba-2407f3f33701] 273 - 75 jaar Marshall Plan https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/28792df9-eb00-4adf-af7d-d11f5d4478d3 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/28792df9-eb00-4adf-af7d-d11f5d4478d3]  183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/87c5e519-2b67-4a16-ba44-ea1f3b52ba97 *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:25:41 – Deel 2 00:44:32 – Deel 3 00:57:20 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

553 - Cyprus EU-voorzitter, juist nu Europa er alleen voor staat

Elk halfjaar een andere lidstaat die de EU voorzit. Na Denemarken nu Cyprus. Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen de dramatische politieke omstandigheden waarin dit eiland die bijzondere Europese rol moet gaan spelen. Drie existentiële, lange termijn uitdagingen moeten nu in hoog tempo een antwoord vinden. - Oorlog en vrede in Oekraïne en de EU-defensierol daarbij - Het Meerjarig Financieel Kader voor de Unie van 2028 tot en met 2034 - Het antwoord op Trumps nationale veiligheidsstrategie [https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2025/12/2025-National-Security-Strategy.pdf] Elk van deze cruciale thema's zal direct het functioneren van een kabinet-Jetten onder druk zetten. Er is alle reden om grondig na te denken over de aansturing van de EU-koers van het nieuwe kabinet. De positie van Nederland is tijdens Schoof dramatisch verzwakt en de statuur van een Lubbers of een Rutte in Europa zal Jetten dan ook niet als vanzelfsprekend kunnen claimen. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** De rol van de EU bij Oekraïne kan alleen sterk zijn als de Unie echt als geheel zijn defensiebeleid en productie gaat voeren. Juist ook als Europese pilaar binnen de NAVO, samen met de Britten, Noren en Turken, en ook met Canada. In het kader van de veiligheidsgaranties voor Oekraïne en Moldavië zal een snelle en heel nieuwe vorm van toetreding van die landen tot de Unie hoogst actueel kunnen worden. Dat raakt direct de aanstaande toetreding van landen als Montenegro en Albanië. Bij de nieuwe zevenjaarsbegroting is de positie van Nederland precair. De afkerige houding van het kabinet-Schoof heeft ons land weinig bondgenoten geschonken. Bovendien moet Nederland ook voor de eigen begrotingsperikelen rekenen op medewerking vanuit Brussel. Daarbij komt dat grote buur Duitsland en de Scandinavische geestverwanten binnen de Unie nu meer dan voorheen de lijn van Mario Draghi en Ursula von der Leyen waarderen. Handhaaft Nederland de klassieke vrekkige houding, dan zou het wel eens geïsoleerd kunnen komen staan. Zo'n startpositie kan Rob Jetten zich bij het begin van zijn kabinet moeilijk veroorloven. Het antwoord op Trumps vernietigende analyse van toekomst en kwaliteit van de EU en zijn voorkuren voor 'verdeel en heers' tussen individuele lidstaten kwam in Den Haag scherp aan de orde tijdens een ontmoeting met Mark Rutte’s adjunct secretaris-generaal Radmila Šekerinska. Dat een Franse minister de Amerikaanse veiligheidsstrategie een ‘brutalité ideologique’ had genoemd, zette wel de toon. Relativering kwam meteen, want had niet élke Amerikaanse president sinds Dwight Eisenhower de Europese partners gemaand hun met het Wirtschaftswunder herwonnen welvaart ook voor hun verdediging in te zetten? Dat poetste niet weg dat Donald Trump - hoe anders dan Eisenhower, Richard Nixon of Ronald Reagan - de EU als zodanig een vijandelijk fenomeen vindt en Europa ‘een stervende beschaving’ noemt. De aanvankelijke sprakeloosheid van Europese leiders was dan ook niet zo vreemd. Eén van hen doorbrak die stilte. Bondskanselier Friedrich Merz kondigde ijskoud het einde aan van de 'Pax Americana'. Trumps omhelzing van radicaal-rechtse Europese partijen liet hij niet over zijn kant gaan. De VS keren terug naar de Monroe Doctrine uit de eerste helft van de 19e eeuw. Dezelfde tijd waarnaar Alexander Doegin en Vladimir Poetin verwijzen voor hun visie op de 'Ruski Mir', het unieke Russische nationalisme, dat het land een imperium met eigen beschaving verleende dat buurlanden als vazallen of buffers mocht onderdrukken. Net als in die jaren van Klemens von Metternich en later Otto von Bismarck zint Trump met Poetin op een wereldwijde dominantie van een kerngroep van vijf wereldmachten waarin voor de EU geen plaat is. De VS, Rusland, China, India en Japan maken de dienst uit, is de Amerikaanse gedachte. Verdeel en heers is ook het motto bij een ander wereldwijd initiatief uit Washington. De Pax Silica [https://www.state.gov/releases/office-of-the-spokesperson/2025/12/pax-silica-initiative] zou de hightech, chips en AI avant garde rond Amerika moeten scharen. En tegenover China. Slechts één EU-lidstaat rekent Washington tot die elite van de technologie: Nederland. Dit lijkt eervol, maar het zou ons land ook kunnen isoleren in EU en NAVO. Als Nederland beticht zou worden van een Alleingang ten koste van de partners, dan kon de positie van ons land wel eens precair worden. Cyprus krijgt komend half jaar heel wat voor de kiezen. Wie de historie en cultuur van dit eiland kent zal vaststellen dat ze daar eigenlijk al tientallen eeuwen geopolitieke en strategische crises en krachtmetingen gewend zijn. Van Alexander de Grote en de Perzen tot farao Echnaton en de kaliefs en sultans, vele heersers moeten zich met het eiland en zijn unieke strategische locatie en rijkdom aan zeldzame aardmetalen bezighouden. Rusland poogde het te veroveren, maar Bismarck bemiddelde en verzon het compromis dat de Britten het eiland maar beter konden inlijven. De Britse kruisvaarder koning Richard Lionheart moest er zijn bruid bevrijden en kroonde haar daar tot zijn koningin. Venetië kocht het eiland als vastgoed voor zijn maritieme handelsimperium en raakte daardoor verzeild in een felle oorlog met de Turken. Dat leverde ons wel de beste, meest dramatische opera van Giuseppe Verdi op. *** Verder luisteren 447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/eee9ebfb-042b-4753-b70d-a48e915b5beb [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/eee9ebfb-042b-4753-b70d-a48e915b5beb] 551 – Klem tussen Amerika en China: de koude oorlog rond ASML https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/551-klem-tussen-amerika-en-china-de-nieuwe-koude-oorlog-rond-asml [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/551-klem-tussen-amerika-en-china-de-nieuwe-koude-oorlog-rond-asml] 548 – Poetins dictaat voor Oekraïne https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/548-poetins-dictaat-voor-oekra-ne 518 – Veiligheid is voor de Denen een sterke defensie en een streng migratiebeleid https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f93ccf69-6946-455f-b401-c804dd5a03e9 503 - Duitsland maakt een nieuwe start met bondskanselier Friedrich Merz https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b42190b5-afcd-4a80-af7c-20d9d8467a27 488 - Het Congres van Wenen (1814-1815) als briljant machtsspel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1423134d-c671-4a71-805a-1d21ab9f7de6 486 - ‘Welkom in onze hel’ Een jonge verslaggever aan het front in Oekraïne https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0552f0eb-998a-4af2-8960-05429aa1f510 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0552f0eb-998a-4af2-8960-05429aa1f510] 458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7e62cdac-bdb9-450c-af23-a7f974ec3e42 455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0feef3c8-fd13-4461-860a-e54e2eba2f2c 427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/84273d61-0203-4764-b876-79a25695bed1 *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:40:05 – Deel 2 01:14:43 – Deel 3 01:42:48 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

552 - Formeren in versplinterd en blokkerend Den Haag

De uitkomst van het werk van informateur Sybrand Buma is complex, iets voor fijnproevers. Hij zette een tikje achteloos het hele Binnenhof onder druk. Iedereen wilde toch tempo maken? Nou dan moet de nieuwe en voorlaatste fase op 30 januari helemaal afgerond zijn. Daarna ontvangt formateur Rob Jetten zijn kandidaat-bewindslieden. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren het Buma-debat in de Tweede Kamer en de resultaten, afspraken en dilemma's in het positiespel eromheen. En wie is de nieuwe informateur Rianne Letschert? *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** Letschert heeft een niet geringe opdracht gekregen van de Kamer. Maar haar profiel doet een brein vermoeden dat niet voor één gat te vangen is. Als collegevoorzitter van de Universiteit Maastricht en voorzitter van het Nationaal Groeifonds is zij vast buitengewoon gemotiveerd, want die rollen maakten haar een van de hardst getroffenen van het beleid van Schoof. Buma's eindadvies maakt duidelijk dat de ‘uitgestoken hand’ Samen aan de slag voor een sterker Nederland [https://www.kabinetsformatie2025.nl/site/binaries/site-content/collections/documents/2025/12/02/tussenverslag/inhoudelijke-en-ambitieuze-agenda-van-d66-en-cda.pdf] van Jetten en Henri Bontenbal een basisdocument is voor de vervolggesprekken met de VVD en andere fracties die willen meedenken. Een meerderheidskabinet blijft daarbij in beeld, zeker bij D66 en CDA. Wie dat blijft blokkeren laadt het odium op zich, niet te handelen in het landsbelang. In het debat over het eindverslag van Buma schoot Laurens Dassen van Volt in de roos met nadruk op krachtige eensgezindheid van ons land in Europa tegenover Trumps haatdragende Nationale Veiligheidsstrategie ten gunste van het Kremlin. Terwijl Geert Wilders als enige bij Buma had laten weten helemaal niets te zien in het document en verder praten geen zin had, toonde Rob Jetten zich reeds minister-presidentiëel. De fractievoorzitters stelden hem zoveel vragen dat het leek alsof zijn kabinet er al was. Ideologisch - “Het wordt geen neo-liberaal kabinet” - en pragmatisch gaf hij zijn visitekaartje af. De VVD wilde nu aan tafel, maar bewoog zich wiebelig tussen de bluf van de voorbije weken en het besef niet meer te kunnen domineren zonder echte bondgenoten. GroenLinks-PvdA wilde geen minderheidskabinet, waardoor het nu buitenspel staat. Maar wel in het besef dat elk nieuw kabinet zonder de grootste fractie in de Eerste Kamer vrijwel niets kan uitrichten.  Het CDA wil in een nieuwe politieke cultuur ‘de VVD een tweede kans laten verdienen’. Voor de goede verstaander: reken niet op nog een vierde informateur na Letschert. Sybrand Buma gaf schijnbaar mild een harde boodschap mee. Formeren draait om geven, nemen, gunnen, besef van urgentie en aandacht voor de uitvoering. Rianne Letschert zal geen vrijblijvende 'tussenfase' begeleiden, waarschuwde hij. En Letschert zelf beseft de complexiteit van haar opdracht. Juist haar kwaliteiten als buitenstaander [https://www.trendsinhr.nl/rianne-letschert-kwetsbaarheid-hoort-bij-leiderschap/] kunnen de formatie vooruit helpen, denkt Jetten. *** Verder lezen Kabinetsformatie 2025 [https://www.kabinetsformatie2025.nl/] *** Verder luisteren 547 – Knopen doorhakken, hervormen en stevig investeren: het formatie-advies van Jeroen Dijsselbloem en Pieter Duisenberg https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg 545 - Het verfijnde advies van Wouter Koolmees en de struikelpartij van Hans Wijers, die de toekomstagenda al in z'n hoofd had https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/545-het-verfijnde-advies-van-koolmees-en-de-struikelpartij-van-wijers-die-al-wist-hoe-de-toekomstagenda-moest-luiden 543 – Kabinetsformatie: Hoe verkenner Wouter Koolmees een ‘nieuw moment’ kan creëren https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/543-kabinetsformatie-hoe-verkenner-wouter-koolmees-een-nieuw-moment-kan-cre-ren 541 - De terugkeer van het politieke midden https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/541-de-terugkeer-van-het-politieke-midden 396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/15b76cd0-2ef3-4758-b963-08a00a687b07 108 - Rianne Letschert in Betrouwbare Bronnen https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/172d8f9a-087d-4cb7-9abb-afb5b259445f *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:20:29 – Deel 2 00:53:26 – Deel 3 01:17:27 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

551 – Klem tussen Amerika en China: de koude oorlog rond ASML

De belangrijkste machine ter wereld' is een huzarenstukje van ongekend vernuft, innovatieve durf en wereldwijd ondernemerschap. Wat ASML met zijn rijkgeschakeerd ecosysteem rond Brainport Eindhoven gepresteerd heeft, is indrukwekkend. En hoe die duizenden bedrijven hun kennis en toepassingen gestaag uitbouwen en zo een monopoliepositie in de meest geavanceerde industriesector  bestendigen is dat niet minder. Maar de prijs daarvoor is hoog. Nederland is speelbal geworden in een nieuwe koude oorlog om de greep op die industrie en dat monopolie. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in dat wereldomspannende conflict met Diederik Baazil, die met Cagan Koc daarover een boek schreef: De belangrijkste machine ter wereld, hoe ASML verwikkeld raakte in een internationale machtsstrijd [https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/belangrijkste-machine-ter-wereld-paperback/]. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** In 2019 ontdekte Charles Kupperman – plaatsvervangend nationale veiligheidsadviseur in het Witte Huis van Donald Trump - dat niemand ter wereld kan wat ASML kan. Ook bondgenoot Japan niet. En dat in apparatuur van het vermaledijde Chinese Huawei - die Silicon Valley naar de kroon steeg - chips zaten van dat bedrijf in een dorp genaamd Veldhoven. Premier Mark Rutte moest daarom in juli 2019 prompt langs bij Trump. De chaos van diens beleid leidde ertoe dat pas begin 2021 onder president Joe Biden serieus onderzocht werd hoe dit zat. Jake Sullivan - Bidens 'Kissinger' - hield zijn chef op een harde lijn tegen China en Rutte moest dus buigen. Het echte verhaal van deze oorlog draait om Taiwan, niet om Veldhoven. Daar leeft Morris Chiang. Deze bejaarde geleerde heeft de geschiedenis veranderd, zegt Diederik Baazil. Chiangs bedrijf TSMC maakt 90 procent van de geavanceerde chips wereldwijd. Die kan TSMC alleen maken dankzij de techniek van partner ASML. Zijn memoires heeft hij alleen in het Chinees geschreven. Een Engelstalige versie zou te explosief zijn voor de politieke relatie met Taiwans beschermheer Amerika. In Veldhoven moest toenmalig ASML-chef Peter Wennink sinds 2019 deze koude oorlog zien te overleven. Zijn focus was helder: het bewaken en uitbouwen van het monopolie van zijn bedrijf, grote omzet en winst om te kunnen investeren in de volgende generatie hightech en politici zoveel mogelijk buiten de deur houden. Hij deed de ruitjes van het Torentje rinkelen en schoffeerde zijn gastheren in het Witte Huis. De fronten verharden zich. De Nederlandse neiging tot soloacties irriteren bondgenoten. Cruciale partners zijn Frankrijk en Duitsland – bijvoorbeeld vanwege toeleverancier par excellence Zeiss - maar ook Japan, Zuid-Korea en natuurlijk het bedreigde Taiwan. Volgens de huidige ASML-baas Charles Fouquet moet de vraag nu zijn: “Wat is goed voor Europa en dus voor Nederland?” Wie gaat het antwoord hierop formuleren? Het kabinet-Schoof en PVV-minister voor Buitenlandse Handel Reinette Klever waren in dit opzicht rampzalig. Aanstaand premier Rob Jetten zal hier 'nieuw leiderschap' moeten tonen. De confrontatie rond Nexperia is hierbij klein bier, signaleert Baazil maar vast. De ontwarring van deze geopolitieke knoop moet prioriteit nummer 1 zijn voor Jetten en zijn nieuwe kabinet. Net nu de nieuwe nationale veiligheidsstrategie van Trump de EU-bondgenoten dumpt en deals met Vladimir Poetin en Xi Jinping voorop zet. *** Verder luisteren 549 - China en Japan op ramkoers https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/549-china-en-japan-op-ramkoers [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/549-china-en-japan-op-ramkoers] 547 – Knopen doorhakken, hervormen en stevig investeren: het formatie-advies van Jeroen Dijsselbloem en Pieter Duisenberg  https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg] 525 –Wat Brainport Eindhoven ons leert en hoe we onze economie nóg toekomstbestendiger kunnen maken https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/525-wat-brainport-eindhoven-ons-leert-en-hoe-we-onze-economie-n-g-toekomstbestendiger-maken?in_playlist=podcast [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/525-wat-brainport-eindhoven-ons-leert-en-hoe-we-onze-economie-n-g-toekomstbestendiger-maken?in_playlist=podcast] 497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6726d535-1e03-4b41-92d0-98b29876db9d [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6726d535-1e03-4b41-92d0-98b29876db9d] 462 - Allard Castelein moet essentiële grondstoffen veiligstellen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1d3bdae5-949a-420a-912e-f5eb6598dfba] 458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7e62cdac-bdb9-450c-af23-a7f974ec3e42 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7e62cdac-bdb9-450c-af23-a7f974ec3e42] 454 - Hoe Nederland als kennisland steeds weer vastloopt in bestuurlijke spaghetti https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e974b3f9-b00e-4019-8eae-c93aacccb90f [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e974b3f9-b00e-4019-8eae-c93aacccb90f] 453 – 75 jaar Volksrepubliek China, waar is het feestje? https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2268a339-e0ca-4d2a-85bd-2ec5c4b6a1ca [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2268a339-e0ca-4d2a-85bd-2ec5c4b6a1ca] 446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08] 431 - Handelsland Nederland staat op het spel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6] 306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/05aea6d2-35e8-4d84-9c04-db5af915ec35 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/05aea6d2-35e8-4d84-9c04-db5af915ec35] 220 - China's nieuwe culturele revolutie https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/3d52b1c2-d383-4e2c-991b-5531b6de78ae [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/3d52b1c2-d383-4e2c-991b-5531b6de78ae] 25 - Hoe China ondanks boycot toch zaken wilde doen met Nederland https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4e108b0b-48b8-4f08-ae56-581bde7d9fd2 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4e108b0b-48b8-4f08-ae56-581bde7d9fd2] 24 - Ties Dams over China's nieuwe keizer Xi Jinping https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/796c8734-7866-4295-b672-335e345da39e [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/796c8734-7866-4295-b672-335e345da39e] 200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/67379542-f134-4fa3-a50f-0fd6ed6e087a [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/67379542-f134-4fa3-a50f-0fd6ed6e087a] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:31:37 – Deel 2 01:00:55 – Deel 3 01:20:20 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

550 - Dick Schoof, een premier om van te leren

Voordat hij uitzwaait als minister-president lijkt hij al vergeten. Terwijl er van leven en werk van Dick Schoof en van de resultaten veel valt te leren. Reflecties daarop zijn zinvol voor Rob Jetten en iedereen die geeft om de publieke zaak. Jaap Jansen en PG Kroeger praten hierover aan de hand van twee gloednieuwe boeken: Lamyae Aharouay & Petra de Koning – Dick Schoof [https://www.uitgeverijbrooklyn.nl/home/alle-boeken/dick-schoof/] en Alexander van Kessel, Wilma Borgman ea - Jaarboek Parlementaire Geschiedenis: Parlement en politiek in tijden van oorlog [https://www.boom.nl/geschiedenis/100-19797_Parlement-en-politiek-in-tijden-van-oorlog] Het boek over Schoof is 128 bladzijden. Geen 'Thorbecke wilt het!' of 'Een slag anders' over Ruud Lubbers. Gelet op zijn palmares als premier niet onbegrijpelijk. Maar in Schoof had wel degelijk een uitvoerige en indringende biografie gezeten indien hij nimmer premier geworden was. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** De man die zo'n 40 jaar in het Haagse bestuur een rijkgeschakeerde loopbaan kende, had een waarschijnlijk zeer fascinerende biografie verdiend van 'ambtelijk fikser' gedurende decennia waarin Den Haag en de departementen en zbo's diepgaand veranderden. Schoofs lessen, crises, aanpak, belevenissen en visie op bewindslieden, premiers en collega's hier en elders hadden voor bestuurskundigen verplichte kost kunnen zijn. Zijn eerste functie op Onderwijs en Wetenschappen was al leerzaam. Hoe hij als groeibriljant bij een doorgewinterd en gul leermeester gelanceerd werd. Later, bij minister Ivo Opstelten op Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, werd zijn capaciteit als fikser en troubleshooter het kenmerk dat hem op de ambtelijke roltrap omhoog zette. Toch ging het mis toen hij zijn droombaan sectretaris-generaal van Defensie niet kreeg. Daar was meer vereist dan een fikser en zijn imago van 'lachende moordenaar' bij het reorganiseren van ambtelijke diensten past ook niet erg bij de missie van dat ministerie. Als NCTV en AIVD-baas kwam Schoof in de kring rond Mark Rutte. Diens afkeer van 'visie' in combinatie met waardering voor dienstbaarheid gaven Schoof vleugels. De vraag van Geert Wilders of hij premier wilde worden was overrompelend, maar wat het meest opvalt is hoe luchthartig hij die beantwoordde. Te laat merkte hij daarom dat de vier fractieleiders van de coalitie hem hadden belazerd in hun wanhopige zoektocht naar een bereidwillige kandidaat. Al bij de regeringsverklaring werd hij door Wilders en Pieter Omtzigt vernederd. En – onthullend in het boek van Aharouay en De Koning - ambtelijk AZ was verbijsterd: "Het ging he-le-maal niet goed." Als premier had hij één moment waarop hij werkelijk het verschil had kunnen maken. Dat betrof het thema dat hem in zijn eerdere loopbaan rond MH17 had geleerd 'het kan zomaar voorbij zijn': Oekraïne. In een fel Tweede-Kamerdebat lieten PVV en BBB blijken niet gediend te zijn van een soevereine lijn van de premier in Europees overleg. Uiteindelijk zwichtte hij voor die twee partijen en NSC, opgejaagd door JA21. Pikant nu we weten wie waarschijnlijk Schoofs opvolger wordt: één fractieleider uitte zich toen erkentelijk en onder de indruk van Schoofs moment van principiële volharding. Rob Jetten. Maar ook dat mocht niet helpen. Het dunne boek biedt wel een inzicht in diepere oorzaken van Schoofs onhandige en soms de Kamer irriterende wijze van communiceren. Hij kon als scholier niet goed spellen en is nog steeds beperkt taalvaardig. Zijn favoriete boek is Guust Flater. *** Verder luisteren Dick Schoofs premierschap 428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9488f43f-1ea4-49b9-b223-b42dac778d26 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9488f43f-1ea4-49b9-b223-b42dac778d26] 438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d98180ef-659e-4273-a0b1-56bb9c8e23aa 448 - Premier zonder kompas https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cadea232-77f4-48d3-8ff8-e6cccb46e855 456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b679ced5-2a6f-417b-83e0-1cd701f4abbb 495 - De zeven burgeroorlogen van Dick Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a1b2f09f-ce52-4530-983e-80a3591cff0e 511 – De val van het kabinet-Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/53d47dca-5918-404a-acc6-d87f4690c93e Nederland nu 474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los" https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cc04f1a0-75fa-4300-9ba6-a40b893f4c03 [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cc04f1a0-75fa-4300-9ba6-a40b893f4c03] 521 - Hoe saaier de politiek, hoe gelukkiger het land  https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/521-hoe-saaier-de-politiek-hoe-gelukkiger-het-land?in_playlist=podcast 527 - Politici en hun boek   https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/527-politici-en-hun-boek?in_playlist=podcast Eerdere premiers 520  -  De radicaaldemocratische erfenis van Pieter Vreede https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/520-de-radicaaldemocratische-erfenis-van-pieter-vreede 274 - Thorbecke, denker en doener https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9fe72827-e9eb-4e1c-b370-f19c520e353a 149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da2d9a1c-dbaa-4a64-85dc-c6b0323e2f0b 443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9913cb5e-ccb4-4c9c-8b4a-811736125db2 461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c2c97419-89bc-4f85-8316-58d1bee4efcf 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/44962077-a973-4459-969c-812d1efac686 173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b0fb026c-d48c-4947-9b3a-cdb01c636929 Ambtelijk leiderschap 120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a2d44af3-4a3b-4ba1-bed9-7669047afacf 186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4a65dc95-a50f-437f-a04a-e5a8ead82291 226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/258ddef0-b3f6-43fc-a88b-c70dafb7eeb7 *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:35:35 – Deel 2 00:53:15 – Deel 3 01:21:00 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.