Betrouwbare Bronnen

546 – CDA’er Marnix van Rij ondanks alles een politieke optimist

Marnix van Rij heeft een hele loopbaan in politiek en bestuur achter de rug. Raadslid, wethouder, CDA-partijvoorzitter, Eerste-Kamerlid, nog een keer partijvoorzitter ad interim, staatssecretaris fiscaliteit en Belastingdienst in Rutte IV en nu plaatsvervangend bewindvoerder bij het IMF in Washington. Zijn nieuwe boek Reflecties van een politieke optimist [https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/reflecties-van-een-politieke-optimist-paperback/] gaat over de voorbije vijf jaar en de vele perikelen die hij in die partij en dat kabinet van zeer dichtbij meemaakte. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem over de lessen uit die troebelen en de mensen en momenten die daarvoor bepalend waren. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** Begin 2021 viel hij in als CDA-voorzitter nadat Rutger Ploum de verantwoordelijkheid voor de missers in de verkiezingscampagne op zich had genomen. Een verlies van 19 naar 15 zetels bleek nog het minste pijnpunt. Van Rij ontdekte dat de partijtop en de organisatie overladen waren met een hele stapel conflicten, frustraties en pijnpunten. Het leiderschap van Wopke Hoekstra was aangeslagen, bewindslieden communiceerden niet meer met elkaar, Mona Keijzer werd door Mark Rutte zelfs ontslagen. De achterban roerde zich, niet in het minst de mensen en afdelingen die zich vooral thuis voelden bij Pieter Omtzigt. Maar die was overspannen afgehaakt, hield hof in Enschede en richtte uiteindelijk een eigen partij op. In retrospectief ziet Van Rij dat Omtzigt zijn partij gijzelde door vaag te blijven over zijn intenties, zijn mate van loyaliteit en de behoefte om zijn gekwetste gemoed te laten strelen. Daarbij merkte hij dat Omtzigt niet was wie hij meende te zijn. Bij hem was sprake was van een radicalisering waarin hij ontkoppeld raakte van de christendemocratie. Ook Van Rij slaagde er niet in een dialoog zonder wantrouwen te laten ontstaan - ook al omdat Omtzigt zich ondanks zijn slechte toestand in hoge mate bleef mengen in het Haagse en interne CDA-debat. Toen uit zijn kring van medestanders een geheim evaluatiedocument gelekt werd, was zijn rol uitgespeeld, ondanks alle pogingen hem 'bij de club te houden'. Terugblikkend stelt Van Rij dat het vertrek van Omtzigt – en ook van Mona Keijzer, die naar BBB overstapte – uiteindelijk bevrijdend werkte. Een nieuwe generatie met een eigentijds wereldbeeld kon het CDA nu nieuw perspectief geven. Terwijl hij in Rutte IV als staatssecretaris zijn handen vol had, werd hij in de kabinetsformatie van 2023-2024 juist door Omtzigt en diens NSC intensief geraadpleegd. Geert Wilders polste hem daarop als informateur, om Ronald Plasterk op te volgen. Van Rij vond Plasterks werkwijze ‘onzuiver’ en de uitkomst tamelijk funest. Niettemin werd hij door NSC alvast gepolst of hij niet zou willen aanblijven op Financiën, gelet op de grote problemen daar en de afhandeling van de toeslagenellende. Hij zei niet meteen nee, zo blijkt. In de volgende fase van de kabinetsformatie tussen PVV, VVD, NSC en BBB werd het nog gekker. Omtzigt nodigde Van Rij uit voor een gesprek en vertelde ‘dat dit een dag zou worden die ik nooit zou vergeten’. Want nadat Plasterk zich wegens een integriteitskwestie onmogelijk had gemaakt, zou Wilders hem gaan polsen voor het premierschap. Hoewel de nieuwe CDA-leider Henri Bontenbal helder had gesteld geen CDA'ers in het nieuwe kabinet te willen zien, ging Van Rij toch praten. Het gesprek met formateur Richard van Zwol en de vier fractieleiders duurde een uur. Duidelijk werd dat een premier van buiten de coalitie meer een etalagepop zou worden dan een leider. Het hoofdlijnenakkoord was bovendien zo anti-Europees dat Van Rij daar toch wel buikpijn van kreeg. En: “Als democraat vond ik dat Wilders zélf premier had moeten worden." Toen werd het Dick Schoof, de laatste in het rijtje potentiële premiers. Voor de huidige kabinetsformatie komt Van Rij met nuttige wenken. En uit zijn werk in Rutte IV heeft hij twee cruciale agendapunten waar een nieuw kabinet direct 'meters kan maken'. Het saneren van ondoelmatige fiscale regelingen is helder in kaart gebracht. Hier is een ruimte van tientallen miljarden belastinggeld die veel effectiever ingezet kunnen worden. Als wezenlijke les uit de enquêtes en rapportages over het falen van overheidsinstanties zou een nieuw kabinet een Nederlandse versie van het Amerikaanse 'Handvest voor de rechten van belastingbetalers en toeslagengerechtigden' kunnen vaststellen. Burgers en uitvoeringsorganisaties weten dan wat zulke rechten zijn en hoe burgers met respect en helderheid bejegend moeten worden. "Zo bouw je aan herstel van vertrouwen." *** Verder luisteren 382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c44ec04f-9408-41be-b5e3-3fab8905ab66]  291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2ae6cd4c-9054-4d48-8481-b868182cace2]  545 - Het verfijnde advies van Wouter Koolmees en de struikelpartij van Hans Wijers, die de toekomstagenda al in z'n hoofd had [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/545-het-verfijnde-advies-van-koolmees-en-de-struikelpartij-van-wijers-die-al-wist-hoe-de-toekomstagenda-moest-luiden]  543 – Kabinetsformatie: Hoe verkenner Wouter Koolmees een ‘nieuw moment’ kan creëren [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/543-kabinetsformatie-hoe-verkenner-wouter-koolmees-een-nieuw-moment-kan-cre-ren?in_playlist=podcast] 541 - De terugkeer van het politieke midden [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/541-de-terugkeer-van-het-politieke-midden]  501 - Den Haag zonder Omtzigt en een Voorjaarsnota zonder beleid [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/03d5c905-9a8d-474c-980c-5e8dd7f209a9]  491 - De voortdurende twijfels van Nieuw Sociaal Contract [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/83010cd4-3e7d-474d-a4aa-502aa73c94ea]  448 - Premier zonder kompas [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4ae547de-d25c-460d-98a8-4b5010d0609c]  410 - De Pirouette van Putters [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/25f2c253-d041-464c-9e56-5ba3ed589828]  398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0ccb72e7-d43b-4996-8ff9-109f4db861fe]  386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b827199b-a9e4-4fa4-8b11-1064bad9953f]  212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/deb877e6-4154-4242-a489-5eb2ee9d306b]  *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:39:39 – Deel 2 01:03:30 – Deel 3 01:21:24 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

545 - Het verfijnde advies van Wouter Koolmees en de struikelpartij van Hans Wijers, die de toekomstagenda al in z'n hoofd had

Het formatie-advies van verkenner Wouter Koolmees was vlijmscherp en tegelijk verfijnd. Uit het Kamerdebat daarover werd verrassend veel helder, al werd dat nogal overschaduwd door de lotgevallen van informateur Hans Wijers. Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken hoe het Koolmees lukte een weg te banen en wat er nu gaat gebeuren. En: het geheim van Sybrand Buma. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** Koolmees nam de Kamer bij de hand als een gids over een lastige bergpas langs ravijnen. Het einddoel noemde hij 'een stabiel kabinet', 'keuzes en oplossingen verhelderen' en 'tempo maken'.  Hij legde Dilan Yesilgöz fijntjes uit waar zij mis zat en waarom zijn conclusie - D66 en CDA samen aan de slag - lucide was. Dat de Kamer elke motie afwees  die zijn werk wilde amenderen, wijst erop dat hij blijkbaar had overtuigd. Hij noemde de beoogde uitkomst een 'pacificatie' bij de grote, hardnekkige politieke dilemma's die politiek en bestuur al jaren verlammen. Rob Jetten moet een Pieter Cort van der Linden worden, is de niet geringe uitdaging door de verkenner. De D66-leider gaf met CDA-voorman Henri Bontenbal aan dit aan te durven. Juist ook  omdát ze ideologisch duidelijk verschillen. De VVD moest meemaken dat ze met lege handen en gemarginaliseerd langs de zijlijn is gezet.  Bovendien met het risico dat in de informatiefase de wrakstukken van de Schoof-coalitie finaal exploderen. Een onbeheerste eruptie van Caroline van der Plas maakte dit onverwacht voelbaar. Opmerkelijk was hoe Jesse Klaver zich vlekkeloos gouvernementeel opstelde en  hoe Bontenbal een draai om de oren van Koolmees braaf incasseerde. Hij kreeg immers op zijn profiel van 'democratisch ethos' en 'betere politieke cultuur' volledig zijn zin van Koolmees. De onderhandelaars van D66 en CDA kunnen aan de slag. Inhoud voorop bij grote thema's en grote lijnen ook van begrotingsbeleid en lange-termijn investeringen. Heel belangrijk is daarbij een klein zinnetje over 'de uitgangspunten voor de vorming van een kabinet'. Want daarin ligt besloten hoe wel degelijk nog voor kerstmis een kabinet op het bordes zou kunnen staan. De rol van informateur Buma wordt daarmee essentieel. D66 moet slikken dat partner CDA onverwacht het hele proces kan sturen en domineren. Al direct bij aantreden gaf de oud CDA-leider zijn visitekaartje af als wetgevingskenner en man van het openbaar bestuur. Hij benadrukte dat de agenda van D66 en CDA direct kritisch getoetst moet worden op uitvoerbaarheid. Buma is trouwens niet typisch iemand van 'het nieuwe CDA van Bontenbal'. Hij is als Fries aristocraat en burgemeester een man van 'de regio'. Het geheim van zijn aanpak? Zijn fameuze 'Bumor'. Een Brits soort ironie die zo droog is dat je er het beste iets bij kan drinken. Niettemin is het jammer dat Wijers het veld moest ruimen. Die had al in zijn hoofd hoe de toekomstagenda moet luiden.  *** Verder lezen Kabinetsforrmatie 2025 [https://www.kabinetsformatie2025.nl/] *** Verder kijken Netwerk over minister Hans Wijers van D66 (1997) [https://www.youtube.com/watch?v=xjVqCzgvfAc&list=WL&index=3] Toespraak Hans Wijers tot D66-congres in 2010 [https://www.youtube.com/watch?v=s4ysaMeKV30&list=WL&index=1&t=5s]  *** Verder luisteren 543 – Kabinetsformatie: Hoe verkenner Wouter Koolmees een ‘nieuw moment’ kan creëren [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/543-kabinetsformatie-hoe-verkenner-wouter-koolmees-een-nieuw-moment-kan-cre-ren?in_playlist=podcast] 541 - De terugkeer van het politieke midden [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/541-de-terugkeer-van-het-politieke-midden]  540 -  Verkiezingscampagne 2025: waar het veel te weinig over ging [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/540-verkiezingscampagne-2025-waar-het-veel-te-weinig-over-ging]  446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08]  261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/48931e95-9d15-4cec-8c5e-fe488c73f2f7]  209 - Kabinetsformatie 2021: Hamer houdt stug vol [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d3636ce8-8200-4baf-904d-7ef9843bad41]  179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a807c2ff-01e9-4861-a47d-dc02c311c6cf]  125 - Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisis [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f2d24451-6f0d-4feb-a050-fbae2e4da378]  11 - Gerlacus Buma, soldaat van Napoleon en Willem I [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9335570b-f2d7-42bd-9390-c207bb34019d] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:36:14 – Deel 2 00:57:32 – Deel 3 01:22:21 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

544 - De kettingzaageconomie van Argentinië

De Argentijnse president Javier Milei. Op rechts is hij cult. [https://www.youtube.com/watch?v=2Ya5hMPkSnk&list=WL&index=2] Donald Trump stopt hem miljarden toe. Elon Musk, de Duitse FDP en in Nederland JA21 vinden hem een held. Lex Hoogduins hulde voor zijn kettingzaag [https://www.youtube.com/watch?v=iBBM0EA0WLc] biedt Dilan Yesilgöz inspiratie voor een nieuw kabinet. Javier Milei voert een wild experiment uit met zijn land. Het eerste wat hij doet is acht van de vijftien ministeries schrappen [https://www.youtube.com/watch?v=fJFqjiB0GW0]. Argentinië ziet blijkbaar geen andere weg. Bij tussentijdse verkiezingen groeide de steun in het Argentijnse parlement. [https://www.youtube.com/watch?v=foMTMoUD-QQ&list=WL&index=4] Wat is dat voor land en beleid, vragen Jaap Jansen en PG Kroeger zich af. Hoe konden jaren van grote bloei al een eeuw geleden in economische ellende wegzinken waar het land nooit meer echt uitgekomen is? En waarom beveelt Dilan Yeşilgöz Nederland het land van Máxima en Nicolás Keenan aan? *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** De band van het land aan de Rio de la Plata met Europa en Nederland ontstond toen Spanjaarden direct na 1500 die grote riviermonding ontdekten en koloniseerden. In de eeuwen nadien ontwikkelde zich daar een kolonie met een opvallend eigen karakter. Nauwelijks import van slavernij, een dominerende overheid in nijverheid en de handel, grote vrees voor en afkeer van rivaal Brazilië en opmerkelijk nauwe culturele en commerciële banden met het Britse Rijk. De 19e eeuw maakte van Argentinië een land van burgeroorlogen, machismo van caudillos, gauchos en grondgrootbezitters, liberale vernieuwingen en zelfs een eigen Thorbecke, Juan Bautista Alberdi. Hij zag een 'nationaal project' voor zich van expansie en bloei door openheid naar massale, ongeremde arbeidsmigratie uit Europa. Na 1860 kwamen vele miljoenen uit Italië, Spanje, Midden-Oosten en vervolgde joodse gemeenschappen in Rusland en Polen. Hun economisch succes was tussen 1880 en 1930 adembenemend. Superkampioen export werd Argentinië en Europa en Amerika smulden van het vlees, graan en sojaproducten uit de pampas. Rond 1900 was het land zo welvarend als de Britten en Duitsers, het ging er beter dan in Nederland. Die eenzijdige oriëntatie begon na 1920 problematisch te worden. De depressie van 1929 sloeg hard toe. Stagnerende welvaart en verdwenen perspectief  destabiliseerden het land en de politieke cultuur van caudillo's ging domineren. Coups door generaals en hun populistische beloften waren aan de orde van de dag. Legendarisch werd Juan Peron [https://www.youtube.com/watch?v=LDExBI-FX9s] met zijn vereerde Evita [https://www.youtube.com/watch?v=7aq0bd0ZOpo]. Argentinië nam een afslag die Europa na 1945 wist te vermijden. De jaren na 1973 werden een catastrofe. De welvaart kelderde met 20%. Een 'smerige oorlog', AAA-doodseskaders van het 'Nationaal Reorganisatie Proces' en corruptie van de militairen deden hun bewind ten onder gaan, met behulp van de stoere Margaret Thatcher. Sinds 1983 kent het land een serie van presidenten die met grote plannen als een soort wonderdokters de neergang zouden keren en oude glorie en welvaart herstellen. In werkelijkheid moest het IMF keer op keer komen saneren, werd de ene nationale munt vervangen door de andere, wisselden nationalisaties en privatiseringsgolven elkaar af en werd manipulatie van monetair verkeer een endemische bron van corruptie en zwarte economie. Javier Milei is dan ook geenszins een verrassende president, eerder de zoveelste en wanhopigste in een reeks van populisten. Zijn luidruchtige pretenties van sanering en de facto uitverkoop aan Trumps miljarden om de situatie te redden, passen helemaal in dat patroon. Wie zijn beleid als ideaal model zou willen promoten voor het hoogontwikkelde EU-land van Brainport Eindhoven, Wageningen, Leiden BioScience en wereldwijd opererende logistiek en zeehavens, heeft toch iets uit te leggen. *** Verder luisteren 489 – Trump, Musk en de aanval op de privacy [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/929581b8-15e6-44ec-a69b-0402f4461b0a] 481 - Donald Trumps nieuwe idool William McKinley, ‘de tarievenkoning’  [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/018eaa63-b81a-4b17-9342-e98ee53bf516] 497 – Sander Tordoir over de krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6726d535-1e03-4b41-92d0-98b29876db9d]  431 - Handelsland Nederland staat op het spel [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6]  49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1f089f8f-12a9-429d-85a4-5bd22b12f8c6]   242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0eddef55-2605-47f2-b7bc-b3e0d7bdef16]  488 - Het Congres van Wenen (1814-1815) als briljant machtsspel [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1423134d-c671-4a71-805a-1d21ab9f7de6]  339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/375b5051-04c8-4181-b31e-56436dfda193]  379 - Migratie: het werkelijke verhaal [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d5de8cc4-937a-4481-986e-1ab92278fdd6]  535 - 100 jaar Margaret Thatcher, de Iron Lady [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/535-100-jaar-margaret-thatcher-de-iron-lady]  387 - Niets is zó politiek als opera - 100 jaar Maria Callas [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cdff059b-3e0c-4a27-b04e-e1093b8250b2]  *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:19:55 – Deel 2 00:46:37 – Deel 3 01:21:54 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

543 – Kabinetsformatie: Hoe verkenner Wouter Koolmees een ‘nieuw moment’ kan creëren

Het politieke stof daalt neer. Hoe nu verder? Wie likt welke wonden? Wie is in staat van ontkenning? Wie rouwen? Wie knijpt zich elke ochtend nog steeds even in de arm? De kabinetsformatie [https://www.kabinetsformatie2025.nl/] is begonnen!  Verkenner Wouter Koolmees wil na de verkiezingen een ‘nieuw moment’ creëren. Een dat moet zorgen dat oude, pijnlijke en onzekere momenten plaats gaan maken voor fris momentum. Nieuwe daadkracht is dan geen 'kiezersbedrog' overigens.   Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar de actuele stand van zaken, mede in het licht van lessen uit voorgaande verkenningen. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Sanquin. Help mee aan de bloedvoorziening in Nederland en word bloeddonor [https://www.sanquin.nl]  En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl]  en wij zoeken contact. *** De kunst is dat een verkenner zichzelf niet presenteert als een 'Ersatz-Juliana', maar vooral de juiste vragen stelt aan de juiste fractieleiders op het juiste moment. Koolmees zal willen vaststellen hoe diep de wanhoop is op links, hoeveel mandaat GroenLinks-PvdA-aanvoerder Jesse Klaver en ook VVD-leider Dilan Yesilgöz nu echt hebben, wat kandidaat-premier Rob Jetten (D66) precies wil en hoezeer hij daarbij kan rekenen op het CDA van Henri Bontenbal en tegen welke prijs.    Jaap en PG schetsen ook hoe nuttig in deze fase buiten de camera’s om, voldongen feiten gemaakt kunnen worden. D66 heeft met 26 zetels geen dominante positie. Als duo met het CDA heeft D66 een stevig blok in de formatie. Gunnen deze twee partijen elkaar comfort op inhoud, profiel en bemensing van een komend kabinet, dan is veel mogelijk.    Informateur Mariëtte Hamer deed in 2021 voor hoe dat kan. Zij liet Rob Jetten en Sophie Hermans een conceptstuk opstellen als basis voor een breed gedragen program. Zo'n stuk zouden D66 en CDA - die beide benadrukken ‘vanuit de inhoud’ te werk willen gaan - nu samen kunnen opstellen. Met de keuzes en thema's die de ambitie voor de lange termijn helder aangeven als belangrijke voorwaarde voor een stabiel kabinet.    De komende informateur kan daarmee zowel VVD als GroenLinks-PvdA uitdagen zich daartoe te verhouden. Of juist twee informateurs: één uit VVD en één uit GroenLinks-PvdA. Met een akkoord op inhoud. En wie dan breekt betaalt, met de gemeenteraadsverkiezingen op 18 maart in het vooruitzicht. Formateur Jetten rondt dit werk dan af en stelt na kerstmis met de nieuwe ministerploeg het nader in te vullen regeerprogram vast. Het kan wél. Sterker uit de storm. Een nieuwe start voor Nederland. Bouwen op vertrouwen. Jetten en zijn ploeg kunnen dan met een dynamisch pakket aan de slag, waarbij 2026 geen verloren jaar hoeft te zijn voor de rijksbegroting. in plaats van nog meer Haags getreuzel en Schoofiaanse stilstand gaat de campagne voor de raadsverkiezingen dan van start met optimisme en goede zin. *** Verder luisteren 541 - De terugkeer van het politieke midden [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/541-de-terugkeer-van-het-politieke-midden]  540 -  Verkiezingscampagne 2025: waar het veel te weinig over ging [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/540-verkiezingscampagne-2025-waar-het-veel-te-weinig-over-ging]  446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08]  427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/84273d61-0203-4764-b876-79a25695bed1]  536 - Het Grote Energie Verkiezingsdebat [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/536-het-grote-energie-verkiezingsdebat]  533 – Een nieuw belastingstelsel. Leuker kunnen we het niet maken, eenvoudiger wel [https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/533-een-nieuw-belastingstelsel-leuker-kunnen-we-het-niet-maken-eenvoudiger-wel]  379 - Migratie: het werkelijke verhaal [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d5de8cc4-937a-4481-986e-1ab92278fdd6]  261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/48931e95-9d15-4cec-8c5e-fe488c73f2f7]  209 - Kabinetsformatie 2021: Hamer houdt stug vol [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d3636ce8-8200-4baf-904d-7ef9843bad41]  179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a807c2ff-01e9-4861-a47d-dc02c311c6cf]  125 - Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisis [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f2d24451-6f0d-4feb-a050-fbae2e4da378]  *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:20:35 – Deel 2 00:39:28 – Deel 3 01:00:00 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.

542 - Spanje onder dictator Franco: een monarchie zonder koning

Het zijn bijzondere dagen. Koning Juan Carlos publiceert bittere memoires. Het Spaanse volk herdenkt de dood van dictator Francisco Franco en de troonsbestijging van die jonge prins – nu 50 jaar geleden. En staat stil bij het mirakel van democratisering, economische bloei en politieke impact in Europa. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de bloederige, soms wanhopige historie van de tirannieke Franco-jaren. Maar ook in de verrassende en opportunistische kanten van de wrede generaal en de onverwachte aspecten van zijn repressieve bewind. De ruzie over het volkslied, de promotie van de Flamenco en de snelle onttakeling van zijn dictatuur. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! [https://vriendvandeshow.nl/bb] Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur ons een mailtje [adverteren@dagennacht.nl] en wij zoeken contact. *** Francisco Franco (1892-1975) was door en door soldaat. Hield zonder scrupules huis in de koloniën, kreeg hoge rangen en werd door de linkse regering van de nieuwe democratische republiek opzij gezet. Hij steunde een staatsgreep die mislukte en ertoe leidde dat hij als enige topmilitair overbleef om een burgeroorlog daarna uit te vechten. Die won hij in drie jaar dankzij steun van Benito Mussolini en Adolf Hitler en de funeste verdeeldheid van zijn opponenten. Als overwinnaar ging hij beestachtig tekeer. 'De Witte Terreur' vermoordde ruim 300.000 mensen en waarschijnlijk meer. Nog altijd worden massagraven gevonden en herleeft de angst, de wanhoop en het verdriet van die jaren. Franco's bewind was repressief en hij regeerde als een potentaat zonder grondwet, staatsstructuur of parlement - feitelijk bij decreet. Maar was hij een fascist pur sang? De historici debatteren daar nog steeds over. Van huis uit reactionair-katholiek was hij allesbehalve democraat. Evenmin was hij vies van complottheorieën over bolsjewieken, vrijmetselaars, joden en links die volgens hem het ware Spanje ondermijnden. De steun van Hitler en Mussolini tijdens de Burgeroorlog incasseerde hij moeiteloos, maar erg veel  dankbaarheid hoefden zij niet te verwachten. Franco voerde een bewust ondoorzichtige politiek, waardoor hij iedereen op afstand hield. Churchill en Roosevelt knuffelden hem opportunistisch, Hitler wantrouwde hem diep. Na de oorlog verzette hij de bakens. Hij herstelde de monarchie zonder een koning op de troon te zetten, liet zich propagandistisch vieren als redder van vluchtelingen en joden en legde een grondwet op die zijn almacht bezegelde. Probleem was wel het dreigend bankroet en de schrijnende armoede. Economische hervormingen kostten tijd, maar na 1959 werd Spanje vele jaren groeikampioen van de wereld, samen met Japan. Repressie, massale emigratie - feitelijk 'export van menselijk kapitaal' - en economische bloei ondermijnden uiteindelijk het regime. Franco moest de teugels loslaten, ook vanwege ouderdomsziekten. Achter zijn rug werd een snelle transitie naar een eigentijds, Europees en democratisch bewind ontworpen. Zijn dood in 1975 viel samen met het eind van de dictatuur in Portugal en Griekenland en gaf een enorme impuls aan de democratisering van Zuid-Europa. Juan Carlos maakte daarbij als koning veel tempo. De technocraat Adolfo Suarez werd de Thorbecke van Spanje. De inzet en prestaties van deze eerste vrije premier maakten hem een icoon van democratie en vernieuwing. Zonder Juan Carlos en Suarez was de vreedzame transitie waarschijnlijk veel minder succesvol verlopen. *** Verder kijken Franco probeert Engels te spreken (1936) [https://www.youtube.com/watch?v=s3ggF5RgCQM] Franco dankt andere landen voor steun in de Spaanse burgeroorlog (1937) [https://www.youtube.com/watch?v=Yxv6an_Lx6k] Het leven van Franco [https://www.youtube.com/watch?v=Aa8PiF3Ph6w] De laatste toespraak van Franco (1975) [https://www.youtube.com/watch?v=PsghTBRexIM] Jarcha - Libertad Sin Ira (1977) [https://www.youtube.com/watch?v=h5x5Ol-agFI] *** Verder luisteren 355 - 2023: modern en succesvol Spanje wordt EU-voorzitter en houdt verkiezingen [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/69ae3c99-dfb2-42f0-843a-2685d6acc213] 312 - Schurend verleden - over cancelculture, politiek en geschiedenis [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9b030d30-ee4a-4d7f-8e7e-f0e9dc0f7043] (en Spaanse pijn) 311 - De wereld volgens Simon Sebag Montefiore [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/caaa9aac-ea36-4633-9460-74da8adf4c2f] (over de wereldoorlog tussen Spanje en sultans) 414 – Portugal: 50 jaar Anjerrevolutie [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c5ba4848-c650-4265-ac61-ae8d75138424] 158 - Portugal: aan zee is een land nooit klein [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/396f7d2e-7229-48fe-a635-9e1b54616a13] 478 - Was Hitler een socialist? [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/66d40ee6-7e32-479e-bb62-f8003d5fbc83] 314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e469598d-a82c-4f90-a397-2ab557240c87] 451 - 75 jaar Duitse Democratie [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8c874fbc-a533-48b8-abc7-037fcadf8a0b] 242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0eddef55-2605-47f2-b7bc-b3e0d7bdef16](en eerst regent van het Spaanse wereldrijk) 49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd [https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1f089f8f-12a9-429d-85a4-5bd22b12f8c6] *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:28:39 – Deel 2 00:53:12 – Deel 3 01:34:10 – Einde See omnystudio.com/listener [https://omnystudio.com/listener] for privacy information.