De Historische BoekenCast

* Onze rechtsstaat kent een Pietje Bell-periode, Swiebertje-jaren en een Pluk van de Petteflet-tijd. Dat betoogt Ybo Buruma in zijn boek De onvoltooide rechtsstaat. Aan de hand van beroemde kinderboeken schetst hij hoe de Nederlandse rechtsstaat vanaf de negentiende eeuw ontstond en zich steeds aanpaste aan veranderende omstandigheden en opvattingen. Een gesprek met de voormalig raadsheer van de Hoge Raad, die ernstig bezorgd is om onze rechtsstaat. * Rembrandt droeg een oorbel in zijn linkeroor, en had zich in onze tijd wellicht als queer geïdentificeerd, aldus historicus Benjamin Roberts. In zijn boek Seks, drugs & rock ’n’ roll in Rembrandts tijd laat hij zien dat ook de zeventiende-eeuwse Republiek al een opstandige alternatieve jeugdcultuur kende. Recensent Manon van der Heijden bespreekt het boek. * Poetin kent veel illustere voorgangers: van Ivan de Verschrikkelijke tot Peter de Grote en Jozef Stalin. Hun verhalen zijn te lezen in de nieuwe Rusland-special van Historisch Nieuwsblad. Hoofdredacteur Bas Kromhout vertelt over dit nieuwe nummer, waarin de autocratische traditie van het Tsarenrijk, de communistische machthebbers en het regime van Poetin worden ontleed.

* Ze stelen de kleding van de waslijn van hun buren, breken collectebussen open en melken stiekem de koe van een nonnenklooster. Boeven in de Middeleeuwen lijken niet zozeer op geld uit, maar op goederen. Wie waren de middeleeuwse dieven en hoe gewoon of ongewoon was stelen in deze armoedige en gelovige tijden? Historica Janna Coomans vertelt over haar boek Dievenland. Overleven in de Middeleeuwen. * Hoe Nieuw Amsterdam veranderde in New York en hoe de Nederlanders en Engelsen het gebied veroverden en verdeelden; het is allemaal te lezen in het nieuwe boek van historicus en New York-kenner Russel Shorto. Recensent Anne-Lot Hoek las De geboorte van New York: ‘Ik mis het verhaal van de oorspronkelijke bewoners. Dat is in dit boek eigenlijk niet veel meer dan een voetnoot.’ * ‘Niet een God schept de mensen, maar de mensen scheppen zich een God naar hun beeld.’ Met die ene zin is het boek Het wezen van het christendom van de negentiende-eeuwse filosoof Ludwig Feuerbach samengevat. Een boek uit 1841 dat de autonomie van God over de mens terug probeerde te brengen naar de mens. ‘Een bevrijdingsboek, deze klassieker’, aldus historicus Wim Berkelaar.

* ‘Weet je wat het pijnlijke is? Al ver voor de Tweede Wereldoorlog kon de Europeaan zich niet inleven in de jood, tegenwoordig lukt het ze niet om te voelen voor de Palestijn.’ Zo schrijft Sinan Cinankaya in zijn boek Galmende geschiedenissen. Een interview met de auteur, die het zelfingenomen en beperkte westerse geschiedenisbeeld fileert. * Niet de heftige uitspraken, maar de bescheiden woorden en kleine gebaren lijken bij ons te overheersen. Maar klopt dat beeld wel, vraagt historicus Henk te Velde zich af in zijn boek Land van redenaars en debat. Want we hadden toch ook onbescheiden en luidruchtige types als Abraham Kuyper, Domela Nieuwenhuis en Pim Fortuyn? Recensent Pieter van Os bespreekt het boek. * Lijfeigenschap is in Rusland in 1861 afgeschaft, maar het land draagt er nog altijd de sporen van. Redacteur Bram van der Wilt vertelt over de lange schaduw van de lijfeigenschap onder Stalin en Poetin, en over de andere verhalen in het nieuwste nummer van Historisch Nieuwsblad.

* In de jaren zestig was veel jeugd vóór Vietnam en tegen Amerika. Je ergerde je aan ouders die riepen dat we de Amerikanen dankbaar moesten zijn, ongeacht wat er in Vietnam gebeurde. Dat Noord-Vietnam ondertussen een heuse propagandaoorlog voerde om het Westen op zijn hand te krijgen, wist vrijwel niemand. Historicus Rimko van der Maar beschreef die propagandastrijd in In de ban van Vietnam, en vertelt in de nieuwe aflevering over de Noord-Vietnamese mediaoorlog. * We denken weleens dat we pas sinds de komst van het internet en de mobiele telefoon in een globale wereld leven, maar dat is niet zo. Onze verre voorouders leefden op hun manier al in een global village, zeker in het vanaf de late Middeleeuwen sterk verstedelijkte Nederland en Vlaanderen. Dat blijkt uit het boek Wereldsteden van de Lage Landen, besproken door recensent Anne-Lot Hoek. * ‘Het is Joodse geschiedenis, geen Nederlandse. De vervolging is niet door het Nederlandse volk uitgevoerd, maar door zijn vijand.’ Dat schreef Abel J. Herzberg in 1950 in zijn Kroniek der Jodenvervolging. 75 jaar na verschijning is het opnieuw uitgegeven, en dat is terecht, aldus recensent Wim Berkelaar. ‘Het is een verpletterend en aangrijpend boek.’

* ‘Schiet ze allemaal kapot’, luidde het advies van een priester aan een Nederlandse soldaat. God had Nederland geroepen om de koloniale orde te herstellen, zo luidde de boodschap van de vierhonderd predikanten en aalmoezeniers die de Nederlandse troepen vergezelden tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). In God zonder genade schrijft Koos-Jan de Jager over de priesters en predikanten die de Nederlandse soldaten geestelijk bijstonden en aanmoedigden geweld te plegen. De historicus schuift aan om over zijn onderzoek te vertellen. * ‘Heer, heb medelijden met de Belgen’, zo zong Freek de Jonge ooit. En daar is alle reden toe, als we de Vlaams Belgische historicus Rolf Falter moeten geloven. Hij schreef met Het verdeelde Land een verhaal in tientallen bedrijven, dat maar één conclusie over laat: België is een ingewikkeld drama dat steeds een voorlopig goede afloop kent. Recensent Manon van der Heijden bespreekt het boek. * Was Hitler een socialist? En zo ja, wat voor socialist was de Führer dan? Hij haatte de klassenstrijd en de Joodse Karl Marx, maar speelde wel leentjebuur bij het socialisme. Hoofdredacteur Bas Kromhout vertelt over een van de opmerkelijke artikelen uit de nieuwste editie van Historisch Nieuwsblad.