Menno en Erwin about Nature and Science

🎧 # 199 Fossielen: topvindplaatsen in Nederland

Fossielen: topvindplaatsen in Nederland Misschien denkt u dat het vinden van fossielen iets voor het verre buitenland is: een Tyrannosaurus in Colorado. Dichter bij huis, aan de Jurassic coast van Zuid Engeland vond Mary Anning al in 1811, toen was ze 12, een skelet van een ichtyosaurier een lang geleden uitgestorven zee-reptiel. Des te verbijsterender was de vondst als jongetje op een holle weg nabij Epen in Limburg van een fors stuk steenkool met eenduidige de afdruk van een forse plant. Dat moest wel oud zijn. Niet beseffend hoe oud dat wel was. Het stamt uit het carboon was, 300 miljoen jaar geleden. Een vondst vlakbij de inmiddels tot geologisch monument verklaarde Heimans groeve. Ja, er zijn in Nederland heel wat bijzondere vindplekken van fossielen, versteningen van planten en dieren of de afdrukken daarvan. Samen met fossielenkenner Harry Huisman laten we in het hunebedcentrum in Borger de top vijf van vindplaatsen de revue passeren. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl [https://mennoenerwin.nl/] voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings [https://substack.com/settings?utm_source=user-menu] van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Je kan het ook beluistern in spotify en apple podcast en podimo Podimo hier: https://podimo.com/s/jkLaXajp [https://podimo.com/s/jkLaXajp] Apple podcast link [https://podcasts.apple.com/us/podcast/menno-en-erwin-about-nature-and-science/id1624862983] Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe [https://www.mennoenerwin.nl/subscribe?utm_medium=podcast&utm_campaign=CTA_4]

🎧 # 198 December, de donkere maand

December, de donkere maand December is een maand van tegenstellingen. Het is de maand rond de kortste dag van het jaar, en dus met laagste aantal zonne-uren. Daar doet het feit dat de zonnestraling in alle maanden van het jaar toeneemt door meer hoge druk gebieden en minder luchtvervuiling niets aan af. Maar die donkerte in december lijkt wel te worden goedgemaakt door vrolijke gebeurtenissen als kerstmis. Daar komt bij dat we al bij het begin van de winter ons kunnen verheugen op het lengen van de dagen. Een beetje afhankelijk hoe de voorafgaande november was kunnen we nog van heel veel paddenstoelen genieten. In principe staan er meer dan 200 soorten genoteerd deze maand. Dat aantal zal de volgende maand drastisch tot de helft afnemen. Bij de planten kunnen sommige dappere laatbloeiers het nog volhouden, ineens kom je een prachtige witte dovenetel tegen. En bij de stoepplantjes natuurlijk zijn er wel tien diehards, die het hele jaar bloemen produceren. Zoals ons aller madeliefje. Standvogels en wintergasten proberen moedig stand te houden. Stevige langere vorst (weinig kans op trouwens!) maakt het leven voor bijvoorbeeld ijsvogels en groene spechten wel heel moeilijk. Insecten zie je niet veel, maar zoals Jac P Thijsse al zei, er moet nog heel wat leven in de bodem zitten. Anders zouden bijvoorbeeld winterkoninkjes en roodborstjes niet zo driftig de grond doorwoelen. Veel kleine zoogdieren hebben een teruggetrokken bestaan. Maar toenemende populaties reeën en wilde zwijnen zie je des te makkelijker op het veld of in de bladerloze bossen opdoemen, tegenwoordig ook gadegeslagen door een enkele wolf. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl [https://mennoenerwin.nl/] voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings [https://substack.com/settings?utm_source=user-menu] van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe [https://www.mennoenerwin.nl/subscribe?utm_medium=podcast&utm_campaign=CTA_4]

🎧 # 197 Het is groen en het eet mieren. Een specht?

Het is groen en het eet mieren. Een specht?. De groene specht roffelt zelden, maar lacht des te luider. De karakteristieke roep verraadt de aanwezigheid van deze miereneter eerder dan dat je hem ziet. Deze middelgrote vogels klauteren soepel over bomen, verplaatsen zich met een golvende vlucht, een paar vleugelslagen afgewisseld door een korte glijvlucht, naar andere bomen of naar de grond. Want vooral daar jagen ze op hun voedsel: mieren. Hun snavel is vergeleken met andere spechten zwak, niet geschikt om in bomen naar insecten te hakken. Daarvoor hebben ze een extra 10 cm lange tong met weerhaken, waarmee ze met gemak mieren en mierenlarven vangen, vooral in grasland. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl [https://mennoenerwin.nl/] voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings [https://substack.com/settings?utm_source=user-menu] van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe [https://www.mennoenerwin.nl/subscribe?utm_medium=podcast&utm_campaign=CTA_4]

🎧 # 196 Onze hersenen kunnen verbijsterend veel en we weten nog er maar heel weinig van hoe ze dat klaar kunnen spelen.

Onze hersenen kunnen verbijsterend veel en we weten nog er maar heel weinig van hoe ze dat klaar kunnen spelen. In onze hersenen zijn minstens 86 miljard zenuwcellen actief. Die maken met elkaar zo’n 500 miljard verbindingen. En misschien zijn dat er nog wel heel veel meer. We weten iets van hoe zenuwcellen informatie verwerken en opslaan. Eerst in een korte termijn geheugen. En dan in een lange termijn opslag, die we onder omstandigheden tientallen jaren later nog kunnen raadplegen. Veel hebben we geleerd van het leergedrag van een zeeslak Aplysia, de zeehaas, met maar 20000 neuronen. Die forse, algen etende slak vertoont ingewikkeld gedrag, vermijdt aanraking, en pijn, kan zich verdedigen met paarse inktwolken tegen vijanden. We weten hoe hun zenuwcellen informatie doorgeven dankzij het werk van de neurobioloog Eric Kandel. In 2000 kreeg hij de Nobelprijs voor Medicijnen en Fysiologie voor zijn bijdrage aan onze kennis over leren en geheugen. En dat dankzij zijn belangrijke beslissing om zijn werk aan de geheugenopslag in New York bij de rat, met toch tegen de 200 miljoen neuronen in de hersenen, op te geven om in Frankrijk aan zo’n “primitief” dier te gaan werken. Kandel beschreef in zijn haast 1000 pagina’s dikke tekstboek “Principes van Neurowetenschap” (samen met James Schwartz) wat volgens hem de vijf belangrijke vragen zijn over hoe onze hersenen werken. Hoe ontwikkelen de volwassen hersenen zich? Hoe praten hersencellen [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hersenen] met elkaar? Hoe beïnvloeden verbindingen [https://nl.wikipedia.org/wiki/Synaps] tussen zenuwcellen [https://nl.wikipedia.org/wiki/Neuron] ons gedrag en waarneming? Hoe beïnvloeden op hun beurt onze ervaringen de verbindingen tussen de zenuwcellen en verschillende hersengebieden? En waarin verschillen zieke hersenen van gezonde hersenen? Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl [https://mennoenerwin.nl/] voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings [https://substack.com/settings?utm_source=user-menu] van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe [https://www.mennoenerwin.nl/subscribe?utm_medium=podcast&utm_campaign=CTA_4]

🎧 # 195 Fraude in de wetenschap

Fraude in de wetenschap Zijn nuchtere boek over het wetenschappelijk bedrijf gaf professor Ari Rip in 1978 de passende titel “wetenschap als mensenwerk” mee. Zo is het maar net, wetenschappers zijn gewone mensen. Ook al is hun vak wat apart, en stelt dat hoge eisen. Als het goed is hebben wetenschappers veel zelfkritiek. Maar ze hebben zeker ook hun zwakheden. Angst voor de carrière, afgunst, hebzucht, arrogantie, gemakzucht, het ligt allemaal op de loer. Het is achteraf verbazingwekkend dat Arie Rip het in zijn boek het nauwelijks over fraude had. Want dat komt zeker voor. Soms zelfs buitensporig, zoals in twee grote affaires in Nederland. Maar misschien toch wel steeds vaker op kleinere schaal. De huidige druk om je staande te houden in de wetenschap is enorm, je moet veel en vooral toppublicaties scoren, veel geld binnen halen en goede kontakten aanknopen. Er zijn maar weinig vaste banen, en de competitie is hevig. En dan is er commerciële druk, ook vanuit fake tijdschriften en conferenties. Het is de kritische insteek waarmee het wetenschapsveld zich uiteindelijk redt, vasthoudend aan normen van integriteit en onderlinge toetsing . Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl [https://mennoenerwin.nl/] voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings [https://substack.com/settings?utm_source=user-menu] van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe [https://www.mennoenerwin.nl/subscribe?utm_medium=podcast&utm_campaign=CTA_4]