Het Spoor Terug

De Pensaos. De Mythe van een Vlekkeloze Migratie

Kaapverdië is dit jaar 50 jaar onafhankelijk. Rotterdam en Kaapverdië hebben altijd een nauwe band gehad. Er wonen tussen de 20 en 30 duizend Kaapverdianen, maar toch hoor je weinig over deze migrant. De migratie, en de oorzaken ervan, hebben desalniettemin behoorlijke sporen achtergelaten. Dat veel Kaapverdianen zich toch thuis voelden en voelen in Nederland heeft veel te maken met de grote rol van de ‘pensão’s’, de pensions, waar de meeste Kaapverdianen kwamen te wonen.   Programmamaker: Jan Maarten Deurvorst

De nacht dat de luisteraars kwamen

Het was op een doordeweekse nacht in januari 1978, dat een iconisch hoorspel werd uitgezonden door de VPRO.: ‘De doodsangstescapade’ van radiomaker en fluxus-kunstenaar Willem de Ridder. De Ridder verleidde luisteraars massaal om in de nacht met de auto naar het vissersdorp Woudrichem te gaan. Voor de Woudrichemmers was de nachtelijke invasie een totale verrassing.  Programmamaker Jan Maarten Deurvorst sprak met radioluisteraars die destijds meededen én met mensen uit Woudrichem.  Het oorspronkelijke 4-uur durende hoorspel is te beluisteren in Parel Radio, de VPRO-podcast met een selectie van de mooiste documentaires en hoorspelen. En Jan Maarten Deurvorst vertelt in Parel Radio waarom hij het programma van Willem de Ridder zo inspirerend vindt. https://pod.link/1056931611

Moeder-land

In Moeder-Land staan de brieven centraal tussen ouders in een dorp in de Sovjet-Unie en hun dochter Alexandra. Ze worden door de Tweede Wereldoorlog en later door het IJzeren Gordijn van elkaar gescheiden. De 19-jarige Alexandra werd door de Duitsers uit haar dorp in het Noorden van de Sovjet-Unie gehaald en gedwongen om in Duitsland te gaan werken. Daar ontmoet ze Piet, met wie ze na de bevrijding mee gaat naar Amsterdam. In Nederland bouwen ze een leven op. Alexandra ziet haar ouders nooit meer terug.   De brieven van Alexandra's ouders zijn er nog. Haar dochter Frieda (78) heeft ze altijd bewaard, al kan ze de teksten niet lezen want Russisch heeft ze nooit geleerd.  Programmamaker Yula Altchouler is van Russische afkomst en vertaalde de honderden verkleurde velletjes die de ouders van Alexandra schreven. In iedere brief vragen ze haar om terug te komen.   Moeder-Land is een verhaal over spanning tussen Oost en West, en over hoe oorlog families verscheurt.  Programmamaker: Yula Altchouler Muziek en montage: Jesse Koolhaas.Erik van Woudenberg op gitaar Brieven zijn ingelezen door Raissa Molostova en Leonid Russanovskiy Research: Viktoria Chernukha Productie: VPRO: Katja Sokolova Eindredactie: Katinka Baehr en Stef Visjager Deze documentaire is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het NPO fonds.

De Vrolijke Vernietiging

In Nederland wordt veel en snel afgebroken, maar de sloop van de steenkoolindustrie ging eind jaren zeventig wel erg rap en rigoureus. In Limburg zijn in recordtempo bijna alle torenhoge schoorstenen, koeltorens en liftschachten tegen de vlakte gegooid. Zo is de voormalige mijn Oranje Nassau I in Heerlen nu een leeg veld, hoewel er sinds kort grote billboards staan die historische foto’s tonen van de afbraak onder de titel ‘De Vrolijke Vernietiging’. Dat is een project van kunstenaar Maurice Hermans, die zo wil laten zien hoe totaal en traumatisch het uitvlakken van de mijngeschiedenis was voor Zuid-Limburg. Hij spreekt over de ‘fantoompijn’ in Heerlen, omdat vertrouwde ijkpunten als de Lange Jan en de Lange Lies – de hoogste schoorstenen wijd en zijd – opeens weg waren en daarmee ook de identiteit van de stad.   Waarom is al dat industrieel erfgoed weggepoetst? Hoe kun je verder met een geschiedenis zonder tastbaar houvast? En: Wie is die man in bruinige maatpakken die zo eenzaam op al die oude foto’s staat?  Maker: Marten Minkema

Stand-up!

Een podium met een kruk, een glaasje water en een microfoon op een standaard. Een man of vrouw die verhalen vertelt en grappen maakt. Geen typetjes, geen liedjes en geen sketches. In de zaal een klein publiek dat lacht, doodstil blijft of terugpraat. Het is inmiddels een bekend beeld, maar stand-up comedy werd pas in de jaren negentig geïntroduceerd in Nederland. De wortels van deze kale podiumkunst liggen in het Amerika van de drooglegging. Programmamaker Laura Lubbers reist samen met Patrick van den Hanenberg, auteur van het boek ‘Stand up and Fight. 35 jaar stand-up comedy in Nederland van Raoul Heertje tot Sezgin Güleç’ langs de geschiedenis en ontwikkelingen van stand-up comedy in Amerika en Nederland.   Stemactrice: Hymke de Vries  Dank aan: Wouter Monden en de Elektra Podcast