Veldheren Historisch

In het door oorlog verscheurde Bosnië zoeken duizenden moslimvluchtelingen bescherming in de enclave Srebrenica – een ‘veilige haven’ onder toezicht van de Verenigde Naties, bewaakt door een klein contingent Nederlandse blauwhelmen: Dutchbat. Maar als Bosnisch-Servische troepen onder leiding van generaal Ratko Mladić de enclave binnentrekken, blijkt de bescherming machteloos tegenover het geweld dat volgt. Wat volgt is de grootste genocide op Europese bodem sinds de Tweede Wereldoorlog. Mart de Kruif blikt samen met Tom terug op een van de grootste mislukkingen uit de geschiedenis van de VN.

Op een zwart vulkanisch eiland van nog geen 20 vierkante kilometer barst in Februari 1945 een van de hevigste veldslagen van de Tweede Wereldoorlog los. Amerikaanse mariniers zetten voet aan wal op Iwo Jima, strategisch gelegen tussen de Marianen en Japan. Hun doel: het eiland veroveren en gebruiken als springplank voor de uiteindelijke aanval op het Japanse vasteland. Maar de Japanse verdediging blijkt meedogenloos. In bunkers, tunnels en grotten hebben de troepen zich ingegraven, klaar om tot de laatste man te vechten. Het resultaat: een strijd waarin elke meter terrein met bloed betaald wordt.

In 1095 klonk een oproep die Europa in vuur en vlam zette: bevrijd Jeruzalem in naam van God. Wat begon als een religieuze missie, veranderde in een van de grootste militaire ondernemingen van de middeleeuwen. Duizenden kruisvaarders trokken oostwaarts, gedreven door geloof, macht en rijkdom. Onderweg vielen Joodse gemeenschappen ten prooi aan geweld en gruwel, terwijl de tocht zelf werd gekenmerkt door ontbering en bloedige strijd. In 1099 viel Jeruzalem na een meedogenloos beleg en ontstond het Koninkrijk Jeruzalem. Anderhalve eeuw lang hielden kruisvaardersstaten stand, tot ze uiteindelijk bezweken onder verdeeldheid en de opmars van verenigde islamitische legers.

Diep in het zuiden van Afrika botsten aan de vooravond van de twintigste eeuw twee werelden. Het machtige Britse wereldrijk trok ten strijde tegen twee kleine boerenrepublieken: de Transvaal en de Oranje Vrijstaat. Wat begon als een conflict om goud en macht, veranderde in een nietsontziende guerrillaoorlog die de Britse legermacht tot het duisterste dreef. Kleine commando’s te paard wisten maandenlang de grootmacht te ontregelen, terwijl de Britse reactie leidde tot brandende boerderijen en concentratiekampen. De Boerenoorlog werd een modern conflict met een grimmige realiteit en liet littekens achter die tot ver in de twintigste eeuw voelbaar bleven.

Boven het slagveld van de Lage Landen steeg een luchtballon op. Voor het eerst in de geschiedenis werd de lucht als wapen gebruikt. Onder het zwevende oog van de ballon vocht het Franse revolutionaire leger tegen een coalitie van Oostenrijkers en Nederlanders die hun grondgebied probeerden te verdedigen. De Franse overwinning bij Fleurus opende de weg voor de Franse bezetting en luidde het definitieve einde van de Nederlandse Republiek in. Wat eeuwenlang een zelfstandige staat was, ging ten onder en zou nooit meer terugkeren. Toch is deze slag, cruciaal voor de Nederlandse geschiedenis, vrijwel volledig uit ons collectieve geheugen verdwenen.